بیش از ۱۵ میلیون نفر در جهان زبان آلمانی را فرامی‌گیرند

خبرگزاری تاکس اشپیگل در مقاله‌ای به نقش و جایگاه کنونی زبان آلمانی در دنیا پرداخته است. طبق آمارها در سال‌های اخیر، اهمیت زبان آلمانی به عنوان یک فرهنگ زبان افزایش یافته است و شمار زبان‌آموزان در جهان رشد چشمگیری داشته است. در این میان نقش مهاجران در افزایش میزان فراگیری این زبان را نیز باید در نظر داشت.

بر اساس آمارهای زبان‌شناسان آلمانی، در سال‌های اخیر پیکره زبان آلمانی به حدود ۵ میلیون کلمه رسیده است که این آمار در مقایسه با ۱۰۰ سال گذشته، یک‌سوم بیشتر از حد معمول را نشان می‌دهد. این امر حاکی از پویایی زبان است.

زبان آلمانی در دوره‌های مختلف تاریخی دچار فرازوفرودهای بسیاری شده است. در اوایل قرن بیستم، زبان آلمانی به عنوان زبان علم از اهمیت بالایی برخوردار بود؛ اما پس از جنگ جهانی اول و در دوران ناسیونال سوسیالیسم، از نقش و جایگاه زبان آلمانی به شکل گسترده‌ای کاسته شد به طوری که این زبان را به عنوان زبان غیرانسانی یا خشونت می‌دانستند و همین امر باعث شرمساری آلمانی‌ها از زبان خود بود. زمان طولانی سپری شد تا زبان آلمانی جایگاه واقعی خود را در عرصه‌های علمی، فرهنگی و غیره در جهان بازیافت.

اما با این حال می‌توان ادعا کرد زبان آلمانی مانند هر پدیده فرهنگی دیگر توجه کمتری شده است. به اعتقاد نویسنده سیاست‌های زبانی در آلمان سبب شده است که زبان و همچنین گویش‌های آن، دچار کم‌توجهی قرار گرفته و اعتبار شایسته خود را از دست داده است.

هم‌اکنون ۱۰۰ میلیون نفر در جهان زبان مادریشان آلمانی است و ۱۵، ۵ میلیون نفر در جهان، زبان آلمانی را به عنوان زبان خارجی صحبت می‌کنند. حدود ۱۶۰ نمایندگی موسسه گوته در دنیا وجود دارد که در ۵ سال اخیر ۲۰ درصد رشد نشان می‌دهد.

اما همچنان علی‌رغم وجود مؤسسات زبان آلمانی، مدارس خارج از کشور و نمایندگی‌های موسسه تبادلات آکادمیک آلمان (DAAD) نگرانی‌هایی وجود دارد. جهانی‌شدن همیشه گسترش زبان آلمانی را تحت‌الشعاع قرار داده است. به عنوان مثال در روسیه که زبان آلمانی به عنوان اولین زبان خارجی مطرح بود، جای خود را به زبان انگلیسی داده است. در سال ۲۰۱۵ وزیر آموزش روسیه عنوان کرد که در مکاتب/ مدارس باید دو زبان خارجی آموزش داده شود؛ اما با این حال برنامه‌های فرهنگی مانند «سال آلمان» و تبادلات دانش‌آموز و دانشجو با ۶۰ لیسه/ دبیرستان و دانشگاه در آمریکا با هدف توسعه علمی در عرصه‌های فنی و علوم پایه را می‌توان به عنوان برنامه‌های موفق در عرصه گسترش زبان آلمانی و حفظ جایگاه آن می‌توان نام برد.

 در عرصه‌های علمی نیز نگرانی‌هایی وجود دارد. طبق آمارها بیش از ۹۰ درصد یافته‌های علمی نه به زبان آلمانی بلکه به زبان انگلیسی منتشر می‌شوند و بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی منحصراً به زبان انگلیسی است که این سیاست تک‌بعدی در زبان باید با تدابیر سازنده اصلاح شود تا بتوان می‌توان از کمرنگ شدن نقش و جایگاه زبان آلمانی در عرصه‌های مختلف علمی جلوگیری کرد.

• برگردان: کانال مطالعات زبان و فرهنگ آلمانی
• مریم حسینی، خبرگزاری شانا، سوئدن