خبرنگاران و روزنامه‌نگاران افغانستانی ساکن در پاکستان؛ چالش‌ها و راه‌حل‌ها

بیش‌تر خبرنگاران از پاکستان به کشورهای دیگر رفتند؛ اما برخی به‌علت عدم بررسی پرونده‌هایشان توسط سفارتخانه‌ها، نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط با تحمل مشکلات و چالش‌های فراوان مجبور به ماندن در پاکستان، شدند.

سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های مختلف طی دو سال گذشته در اشکال مختلف به خبرنگاران تبعیدی افغانستان کمک کرده‌اند؛ اما با آن‌هم بسیاری از این خبرنگاران همچنان با چالش‌های بسیاری مواجه هستند که نیازمند رسیدگی فوری به آن است.

سازمان بین‌المللی گزارشگران بدون مرز (RSF) و شبکه آزادی – به‌عنوان سازمان‌های مدافع حقوق رسانه‌ها در پاکستان – با برگزاری نشست مشترک چندروزه زمینه را برای بیان چالش‌ها و مشکلات خبرنگاران افغانستان ساکن در پاکستان و همچنین جستجوی راه‌حل برای آن و آغاز برنامه‌های مشارکتی منظم برای حمایت و کمک‌های بشردوستان به خبرنگاران – افغانستانی که پس از تسلط طالبان به پاکستان آمده‌اند – فراهم کرده‌اند.

در این نشست سخنرانان بر تلاش‌های جمعی برای کاهش چالش‌های خبرنگاران افغانستان – که پس از تسلط دوباره طالبان در سال 2021 به پاکستان آمده‌اند – تأکید کردند.

«آنتوان برنارد»، مدیر حمایت و کمک گزارشگران بدون مرز (RSF) از موسسات و نهادهای همکار خواست گام‌های هماهنگی برای رسیدگی به چالش‌ها روزنامه‌نگاران افغانستانی ساکن در پاکستان بردارند.

وی در پیام ویدیویی خود از سازمان ملل، سفارتخانه‌های خارجی، موسسات و نهادهای همکار از جمله دولت پاکستان خواست تا برای حمایت از خبرنگاران افغانستان با هم همکاری کنند.

«شیرشاه همدرد» روزنامه‌نگار افغانستانی نیز گفت که فضای روزنامه‌نگاری مستقل در این کشور به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.

او مدعی شد: «کارکنان رسانه‌های افغانستان با محدودیت‌های مختلفی روبرو هستند و حتی جان آن‌ها در خطر است. صدها نفر از آن‌ها و خانواده‌هایشان به پاکستان نقل مکان کرده‌اند و در انتظار اسکان مجدد در کشورهای ثالث هستند.»

او از روند کند صدور ویزا برای خبرنگاران افغانستان در سفارتخانه‌های مختلف در اسلام‌آباد ابراز نگرانی کرد.

«اقبال ختک»، مسئول شبکه آزادی می‌گوید که این شبکه بیش از یک دهه در راستای دفاع از آزادی بیان، ترویج آزادی‌های مدنی و گسترش و تقویت ارزش‌های دموکراتیک تلاش کرده است و اکنون با همکاری گزارشگران بدون مرز (RSF) و حمایت اتحادیه اروپا «شبکه همبستگی خبرنگاران پاکستان-افغانستان (PAJSN)» را در اوایل سال 2024 به منظور حمایت از خبرنگاران افغانستانی ساکن در پاکستان ایجاد کرده است.

او می‌گوید هدف این نشست کمک به رفع چالش‌هایی است که روزنامه‌نگاران افغانستانی در تبعید بویژه زنان روزنامه‌نگار با آن روبرو هستند و همچنین جلب توجه سیاست‌گذاران به وضعیت اسفناک آنان.

«هدایت‌الله احدی» یکی از خبرنگاران ساکن پاکستان می‌گوید، خبرنگاران در پاکستان افزون بر مشکلات اقتصادی مشکلات امنیتی هم دارند، وضعیت آنان وخیم است.

احدی می‌گوید که شاهد برخی حوادث برای خبرنگاران در پاکستان بوده است و این خود موجب نگرانی وی و سایر خبرنگاران شده است.

به گفته وی، باوجود اینکه خبرنگاران دارای اسناد قانونی هستند با آن‌هم هرازگاهی پلیس پاکستان از آنان بازجویی می‌کند، آن‌ها را تحت‌فشار می‌گذارد تا به نحوی بتواند از خبرنگاران پول بگیرد.

«موسکا صافی» – که درباره موضوعاتی همچون مهاجرین، زنان و خبرنگاران افغانستان در پاکستان کار می‌کند – می‌گوید وضعیت کسانی که از 2021 به بعد به پاکستان آمده‌اند خیلی سردرگم‌کننده و وخیم است، سرپناه ندارند و بدون وظیفه هستند.

به گفته وی خبرنگاران در افغانستان وظایف خوب داشتند ولی اکنون بدون سرنوشت در پاکستان زندگی می‌کنند و این کشور هم رویه خیلی زشتی با مهاجرین افغانستان پیش‌رو گرفته است.

بانو صافی می‌گوید نشست‌ها و جلسه‌هایی مثل این نشست می‌تواند خیلی مفید باشد؛ هرچند کمک مالی ناچیزی به خبرنگاران صورت گرفته است اما با آن‌هم می‌تواند حمایت‌کننده خبرنگاران باشد.

او می‌گوید شبکه آزادی برخی مشکلات امنیتی خبرنگاران را حل کرده است، حتی خبرنگارانی که در زندان بودند با تلاش این شبکه، آزاد شده‌اند.

«سید ادریس سادات» یکی دیگر از خبرنگاران می‌گوید فرهنگیان و خبرنگاران بسیاری پس از سقوط حکومت پیشین به پاکستان آمدند؛ اما اکنون هیچ نوع امکانات و خدماتی توسط ادارات و نهادهای بین‌المللی دریافت نمی‌کنند.

به گفته آقای سادات در افغانستان تحت‌کنترل طالبان، رسانه‌ها کاملا سانسور شده‌اند و این بیانگر نبود آزادی بیان در افغانستان است.

این نشست با حضور ده‌ها تن از فعالان رسانه‌ای افغانستانی و پاکستانی و برخی نهادهای بین‌المللی در اسلام‌اباد پاکستان برگزار و با صدور اعلامیه‌ و تأکید بر حل معضلات فراروی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران افغانستانی بویژه زنان، به کار خود پایان داد.

• گزارش از: فرخنده محبی