درگذشت آخرین رهبر شوروی در ۹۱ سالگی
گورباچف، آخرین رهبر شوروی - که به جنگ سرد پایان داد و برنده جایزه نوبل شد - در 91 سالگی درگذشت.
مقامات بیمارستانی در مسکو گفتند میخائیل گورباچف – که جنگ سرد را بدون خون‌ریزی به پایان رساند؛ اما نتوانست از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی جلوگیری کند – روز سه‌شنبه در ۹۱ سالگی درگذشت.
گورباچف، آخرین رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی، قراردادهای کاهش تسلیحات را با ایالات متحده و شراکت با قدرت‌های غربی برای برداشتن پرده آهنینی که اروپا را از جنگ جهانی دوم تقسیم کرده بود و اتحاد مجدد آلمان را منعقد کرد امضا کرد.
اما اصلاحات داخلی او به تضعیف اتحاد جماهیر شوروی تا حدی کمک کرد که از هم پاشید، لحظه‌ای که رئیس جمهور ولادیمیر پوتین آن را «بزرگ‌ترین فاجعه ژئوپلیتیکی» قرن بیستم نامیده است.
بیمارستان مرکزی بالینی روسیه اعلام کرد: میخائیل گورباچف پس از یک بیماری شدید و طولانی دیشب درگذشت.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین به اینترفکس گفت که پوتین عمیق‌ترین تسلیت خود را ابراز کرد. وی گفت: فردا در تلگرامی به خانواده و دوستانش تسلیت می‌فرستد.
رهبران جهان به سرعت به او ادای احترام کردند. اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا گفت گورباچف که در سال ۱۹۹۰ جایزه صلح نوبل را دریافت کرد، راه را برای اروپای آزاد باز کرده است.
جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده گفت که او به «گلاسنوست و پرسترویکا – گشایش و بازسازی – نه به عنوان یک شعار صرف، بلکه به عنوان مسیری رو به جلو برای مردم اتحاد جماهیر شوروی پس از سال‌ها انزوا و محرومیت» اعتقاد دارد.
بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، با اشاره به حمله پوتین به اوکراین، گفت: «تعهد خستگی‌ناپذیر گورباچف برای باز کردن جامعه شوروی نمونه‌ای برای همه ماست.»
پس از دهه‌ها تنش و رویارویی در جنگ سرد، گورباچف بیش از هر زمان دیگری از زمان جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروی را به غرب نزدیک کرد.
گریگوری یاولینسکی، رهبر سابق لیبرال اپوزیسیون روسیه گفت: «او به صدها میلیون نفر در روسیه و اطراف آن و همچنین نیمی از اروپا، آزادی داد. رهبران کمی در تاریخ چنین تأثیر تعیین کننده‌ای بر زمان خود داشته‌اند.»
اما گورباچف در اواخر عمر میراث خود را ویران کرد، زیرا تهاجم به اوکراین باعث سرنگونی تحریم‌های غرب بر مسکو شد و سیاستمداران در روسیه و غرب شروع به صحبت از یک جنگ سرد جدید کردند.
آندری کولسنیکوف، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «گورباچف زمانی که کار زندگی او، یعنی آزادی، عملاً توسط پوتین نابود شد، به شیوه‌ای نمادین درگذشت.»
تاس با استناد به بنیادی که رهبر سابق اتحاد جماهیر شوروی پس از ترک مقام خود ایجاد کرد، گفت که او در قبرستان نوودویچی مسکو در کنار همسرش رایسا که در سال ۱۹۹۹ درگذشت، به خاک سپرده خواهد شد.
الکسی وندیکتوف، رئیس یک رادیو رسانه لیبرال که پس از تحت فشار قرار گرفتن تحت فشار به دلیل پوشش خبری جنگ اوکراین بسته شد، گفت: «ما همه اکنون یتیم هستیم؛ اما همه متوجه این موضوع نیستند.»
هنگامی که اعتراضات طرفدار دموکراسی در سال ۱۹۸۹ کشورهای بلوک شوروی در اروپای شرقی کمونیستی تکان داد، گورباچف از توسل به زور خودداری کرد – برخلاف رهبران قبلی کرملین که تانک‌ها را برای سرکوب قیام‌ها در مجارستان در سال ۱۹۵۶ و چکسلواکی در سال ۱۹۶۸ فرستاده بودند.»
اما این اعتراضات به آرزوها برای خودمختاری در ۱۵ جمهوری اتحاد جماهیر شوروی دامن زد که طی دو سال آینده به شکلی آشفته از هم پاشید.
گورباچف - که برای مدت کوتاهی در کودتای اوت ۱۹۹۱ توسط تندروهای حزب برکنار شد – تلاش بیهوده‌ای برای جلوگیری از این سقوط کرد.
ولادیمیر شوچنکو گفت: «دوران گورباچف دوران پرسترویکا است، دوران امید، دوران ورود ما به دنیای بدون موشک… اما یک اشتباه محاسباتی وجود داشت: ما کشورمان را به خوبی نمی شناختیم.» زمانی که گورباچف رهبر شوروی بود، ریاست دفتر پروتکل گورباچف را برعهده داشت.
خبرگزاری ریا به نقل از او گفت: «اتحادیه ما از هم پاشید، این یک تراژدی بود و تراژدی او.»
هنگامی که در سال ۱۹۸۵ دبیرکل حزب کمونیست شوروی شد، در سن ۵۴ سالگی، تصمیم داشت با معرفی آزادی‌های سیاسی و اقتصادی محدود، سیستم را احیا کند، اما اصلاحات او از کنترل خارج شد.
ویلیام تاوبمن، زندگی‌نامه‌نویس گورباچف، استاد بازنشسته در کالج آمهرست در ماساچوست، گفت: «او مرد خوبی بود – او مردی شایسته بود. من فکر می‌کنم تراژدی او به این معناست که او برای کشوری که رهبری می‌کرد بسیار شایسته بود.»
سیاست «گلاسنوست» گورباچف اجازه انتقاد غیرقابل تصور از حزب و دولت را داد، اما همچنین ناسیونالیست‌هایی را که شروع به فشار برای استقلال در جمهوری‌های بالتیک لتونی، لیتوانی، استونی و جاهای دیگر کردند، جسور کرد.
بسیاری از روس‌ها هرگز گورباچف را به خاطر تلاطمی که اصلاحات او به راه انداخت نبخشیدند، زیرا افت متعاقب استانداردهای زندگی خود را بهایی بسیار بالا برای پرداخت دموکراسی می‌دانستند.
ولادیمیر روگوف، یک مقام منصوب شده توسط روسیه در بخشی از اوکراین که اکنون توسط نیروهای طرفدار مسکو اشغال شده است، گفت که گورباچف «عمداً اتحادیه (شوروی) را به سمت نابودی سوق داده است» و او را خائن خواند.
روسلان گرینبرگ، اقتصاددان لیبرال، پس از بازدید از گورباچف در بیمارستان در ماه ژوئن، به شبکه خبری نیروهای مسلح Zvezda گفت: «او به ما همه آزادی داد – اما ما نمی‌دانیم با آن چه کنیم.»
مترجم: هاشمی
منبع: رویترز
