حبس در مهاجرت؛ خبرنگاران افغانستان زیر سایه ترس در پاکستان

پس از فروپاشی نظام پیشین و مهاجرت گسترده خبرنگاران، هزاران تن از اهل رسانه افغانستان که برای نجات جان خود به پاکستان پناه برده‌اند، امروز در شرایطی زندگی می‌کنند که ترس از بازداشت، محدودیت رفت‌وآمد، فشارهای اقتصادی و نبود حمایت قانونی، آنان را عملاً به حبس خانگی کشانده و آینده حرفه‌ای و انسانی‌شان را در ابهام کامل فرو برده است.

فروپاشی نظام پیشین افغانستان نقطهٔ آغاز یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های رسانه‌ای در تاریخ این کشور بود. با تغییر ساختار سیاسی، صدها رسانه تعطیل شدند، هزاران خبرنگار کار خود را از دست دادند و به‌ویژه زنان خبرنگار با محدودیت‌های شدید، تهدیدهای امنیتی و حذف کامل از عرصه عمومی روبه‌رو شدند.

این وضعیت موج گسترده مهاجرت را رقم زد و بسیاری از خبرنگاران برای حفظ جان خود راهی کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان، شدند. اما آنچه قرار بود پناهگاهی امن باشد، امروز برای بسیاری از آنان به زندگی در سایهٔ ترس، فشار روانی و بی‌سرنوشتی تبدیل شده است.

خبرنگاران افغانستان که به پاکستان پناه برده‌اند، اکنون با شرایطی روبه‌رو هستند که حتی برای خرید نان نیز از خانه بیرون نمی‌روند. آنان می‌گویند حضور پلیس در محله‌ها به معنای ساعت‌ها گرسنگی برای خانواده‌ها است، زیرا خروج از خانه مساوی با خطر بازداشت و انتقال به مراکز نگهداری مهاجران است.

برخی از آنان روزهایی را تجربه کرده‌اند که تا پس از چاشت نتوانسته‌اند غذای صبح را تهیه کنند، چون در منطقه پولیس حضور داشته و امکان بیرون‌رفتن وجود نداشته است. این وضعیت به یک ترس دائمی تبدیل شده و زندگی روزمره آنان را مختل کرده است.

مشکل تنها به تهیه غذا محدود نمی‌شود. بسیاری از خبرنگاران می‌گویند که در زمان بیماری نیز جرأت مراجعه به شفاخانه را ندارند، زیرا بیم آن دارند که در مسیر یا داخل مراکز صحی بازداشت شوند.

نبود اسناد معتبر، تأخیر در بررسی پرونده‌های پناهندگی، هزینه‌های سنگین زندگی، ناتوانی در پرداخت کرایهٔ خانه و نبود اجازهٔ کار، خانواده‌های آنان را در وضعیت بحرانی قرار داده است. برخی از آنان ماه‌ها است که نتوانسته‌اند هزینه‌های ابتدایی زندگی را تأمین کنند و در معرض بی‌خانمانی قرار دارند.

در کنار این وضعیت، نهادهای حمایت از رسانه‌ها در خارج از افغانستان بارها نسبت به شرایط خبرنگاران در پاکستان هشدار داده‌اند. این نهادها از مقام‌های پاکستانی خواسته‌اند روند بازداشت مهاجران فاقد اسناد را متوقف کنند، برای خبرنگاران در معرض خطر ویزهٔ حمایتی صادر کنند و امنیت رفت‌وآمد آنان را تضمین کنند.

خبرنگاران افغانستان امروز در وضعیتی قرار دارند که نه در کشور خود امنیت دارند و نه در کشورهای میزبان. در افغانستان با تهدیدهای امنیتی و محدودیت های شدید روبه رو هستند و در پاکستان با ترس از بازداشت، بی سرپناهی، فشارهای اقتصادی و نبود حمایت قانونی. این وضعیت تنها یک بحران مهاجرتی نیست؛ بحران خاموش آزادی بیان است، بحرانی که آینده رسانه های افغانستان و امنیت صدها خبرنگار را تهدید می کند.