نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
به مناسبت روز جهانی حقوق بشر باید یادآور شد که این مفهوم در ادبیات غرب و شرق تعاریف متفاوتی دارد، اما در اصل، حق و عدالت گمشده جامعه انسانی است. انسان همواره کوشیده است تا عدالت برقرار شود.
افلاطون در کتاب جمهوری از زبان سقراط و گلاوکن به پرسش بنیادین عدالت میپردازد؛ عدالت گاه مصالحهای خوانده میشود، اما در نهایت معنای ساده آن قرار گرفتن هر چیز در جای خود است، و این همان حقی است که انسان بهعنوان انسان دارا میباشد.
حق حیات کمترین و بنیادیترین حق است. در جوامع مدرن، حقوقی چون حق انتخاب، حق اعتراض، حق پیشرفت و حق اظهار وجود اصول اولیه دموکراسی و مبنای شکلگیری حاکمیتاند.
حاکمان مشروعیت خود را از مردم میگیرند و حق حاکمیت در اصل متعلق به فرد و جامعه است. با این حال، حقوق بشر در فرهنگهای مختلف بار معنایی متفاوتی دارد. فعالان حقوق بشر بر این باورند که کرامت انسانی و پذیرش انسان بهعنوان موجودی مستقل، مفهومی مشترک میان همه ملتهاست؛ انسان به ماهو انسان حق دارد نفس بکشد، زندگی کند و از کرامت برخوردار باشد.
با وجود این، حقوق بشر امروز ایرادهای اساسی دارد. جهانی بودن آن محل پرسش است: کدام جهان؟ آیا تجربه یک جنگجوی طالب که دو دهه در میدان جنگ تنها کشتن و کشته شدن دیده، با تجربه یک شهروند غربی که فلسفه کانت و شوپنهاور میخواند، یکسان است؟
طالبان حقوق بشر را مفهومی غربی و مایه فساد میدانند. در نگاه آنان، بشر تنها کسی است که مانند خودشان فکر و رفتار کند؛ مردی با لنگی، ریش بلند و ذهنی بسته. زن اساساً از دایره بشر خارج است.
در گفتمان طالبانی، انسان در صغارت کامل است؛ حق و حقوق او نه بر اساس کرامت انسانی، بلکه بر اساس قومیت، برداشتهای خشک از دین و رادیکالیسم تعیین میشود.
آنها حقوق بشر را به کسانی محدود میکنند که آماده فدا کردن جان خود در راه رهبرانشان باشند. چنین برداشتی از بشر، فاصلهای عمیق با کرامتی دارد که دین و فلسفه برای انسان قائل شدهاند. روز جهانی حقوق بشر فرصتی است تا این شکافها دیده شوند و بار دیگر یادآوری شود که عدالت و حق، تنها زمانی معنا مییابند که انسان بهعنوان انسان پذیرفته شود، فارغ از جنسیت، قومیت و باور.
انجمن ندای نوین زن افغان در روز جهانی حقوق بشر با انتقاد از سکوت جامعه جهانی، محرومیت زنان و دختران افغانستان از آموزش، کار و زندگی آزادانه را برجسته ساخت. این انجمن تأکید کرد که حقوق بشر زمانی معنا دارد که زنان افغانستان نیز انسان شمرده شوند و خواستار اقدام عملی و الزامآور برای حمایت از شهروندان افغانستان شد.
«شورای عالی نهضت امانی» در اعلامیهای به مناسبت روز جهانی حقوق بشر، بر ضرورت رعایت کرامت انسانی، احترام به حقوق زنان، کودکان و اقلیتها و نهادینهسازی فرهنگ حقوق بشر در افغانستان تأکید کرد. این شورا یادآور شد که پاسداری از حقوق بشر نه تنها تعهد بینالمللی بلکه وظیفه اخلاقی، دینی و انسانی همه شهروندان برای تحقق صلح و توسعه پایدار است.
جنبش شنبههای ارغوانی در بیانیهای به مناسبت روز جهانی حقوق بشر اعلام کرد طالبان با آپارتاید جنسیتی و زبانی، کوچهای اجباری، سرکوب آزادی بیان و بازداشت فعالان، افغانستان را به بحران شدید حقوق بشری کشاندهاند. این جنبش خواستار تحریم، محاکمه رهبران طالبان، حمایت از مقاومت زنان و ایجاد ساختار سیاسی دموکراتیک و غیرمتمرکز شد.
سازمان حق و عدالت در روز جهانی حقوق بشر تأکید کرد که حقوق انسانها در افغانستان، به ویژه زنان، کودکان و اقشار آسیبپذیر، باید محترم شمرده شود. این سازمان خواستار پایان نقض حقوق و ایجاد فرصتهای برابر برای همه شد و حمایت مستمر از مردم را وظیفهای همگانی خواند.