مرگ سنوار و آیندە خاورمیانه

سنوار طراح عملیات طوفان الاقصی است که عملا به طولانی‌ترین نبرد ارتش اسرائیل و درگیری آن در جبهەهای مختلف منجر شد. سنوار گرچه قدرتمندترین چهرەی حماس در غزه بود، اما پس از ترور اسماعیل هنیه رسما به ریاست دفتر سیاسی این جنبش رسید.
بدون شک مرگ سنوار ضربەای مرگبار بە حماس و یک موفقیت تاکتیکی بزرگ برای اسرائیل است. اما بعید است به فروپاشی ساختارهای فرماندهی حماس در غزه منجر شود و تحولاتی مانند آزادی گروگان های اسرائیلی را در پی داشته باشد.
در مقام مقایسه، ساختار رهبری حماس از رهبری هرمی و متمرکز حزب الله که باز توانست مرگ نصرالله را تاب بیاورد، پراکنده و شبکه ای تر است.مضاف بر آن برای رهبران جنبش های مقاومت ضد اسرائیل، کشته شدن تقدیری محتوم و تنها وابسته به زمان است.
از این رو انجام تمهیدات لازم و نحوەی رسیدگی بە مسالەی خلاء رهبری و تعیین جانشین در شرایط اضطرار بخشی از ساز و کارهای ضروری آنها است. از صد سال پیش که به نحوی جنگ بر سر فلسطین میان یهودیان و اعراب آغاز شده، اسرائیل دستکم صد رهبر متنفذ فلسطینی را کشته است.
این رهبر کشی سازمان‌یافته اما باعث سرکوب مقاومت فلسطینی‌ها و حذف مساله از دستور کار نشده‌است. از منظری کلی اما حذف سنوار به پیچیدگی بیشتر بحران خاورمیانه و مسالەی فلسطین می انجامد. وقتی هم مسیر دیپلماتیک جنبش فتح و هم راهبرد مسلحانەی حماس شکست می‌خورند، نتیجەای جز بحرانی‌تر شدن شرایط و ظهور اشکال تازەی مقاومت متصور نیست. ابوایاد نظریه پرداز ترور شدەی ساف که برخی او را تروتسکی فلسطین می نامیدند در سال ۱۹۷۹ خطاب به اریک رولو خبرنگار فرانسوی گفت: شکی نیست که در مقطع فعلی مبارزەی ما شکست خورده و هیچ چشم انداز امیدبخشی وجود ندارد.
اما این به معنای پایان کار نیست. نسلی از رهبران ظهور می‌کنند که به مراتب از ما رادیکال‌تر و برای اسرائیل خطرناک‌تر خواهند بود. پیش گویی ابوایاد کمتر از ده سال بعد با ظهور حماس محقق شد. همچنین با اخراج ساف از لبنان و پایان جنگ‌های چریکی در آن خطه، کانون مبارزه از اردوگاه‌های سوریه و لبنان و اردن به داخل سرزمین های اشغالی منتقل شد. راه حل اساسی این بحران خونین تشکیل دو دولت بر اساس قطعنامه های سازمان ملل است.
یگانه راهکار اجرای آن هم فشار راستین آمریکا بر تل آویو برای تن دادن به آن است. امری که سوگمندانه در افق دیده نمی‌شود.
حتی در جهان احتمالا چند قطبی‌تر آینده که از عاملیت بلامنازع امریکا کاسته می‌شود، به سختی می‌توان بارقەی امیدی به سود پایان اشغال‌گری اسرائیل و تاسیس دولت مستقل فلسطین دید.
چرخەی سرکوب و جنگ و مقاومت فعلا ادامه خواهد داشت و با جنگ احتمالی ایران و اسرائیل پویایی‌های تازەای هم خواهد یافت. صد البته احتمال ظهور رهبرانی تندروتر از سنوار و سازمان هایی ستیزەجوتر از حماس دور از ذهن نیست.