«قندهار»؛ تصویری سینمایی از بحران استخباراتی در افغانستان

لینا روزبه، فعال رسانه‌ای و نویسنده افغانستانی، در پستی فیسبوکی تماشای فیلم سینمایی «قندهار» را به‌شدت توصیه کرده و آن را یکی از آثار برجسته در بازنمایی ریشه‌های بحران افغانستان دانسته است.

به باور بانو روزبه، این فیلم با روایت درگیری‌های استخباراتی میان آمریکا، پاکستان و ایران، نشان می‌دهد که چگونه افغانستان به میدان رقابت قدرت‌های خارجی تبدیل شده و مردم آن قربانی جنگ‌های نیابتی شده‌اند.

در این فیلم، داستان از عملیات موفق ماموران استخبارات آمریکا در انفجار یک مرکز هسته‌ای در ایران آغاز می‌شود. با افشای این عملیات، استخبارات ایران به‌دنبال شناسایی و بازداشت مامور آمریکایی می‌افتد. هم‌زمان، استخبارات پاکستان (آی‌اس‌آی) نیز وارد ماجرا می‌شود، با این تفاوت که مامور آی‌اس‌آی در فیلم، کنترل کامل طالبان را در اختیار دارد و به زبان پشتو به آنان دستور می‌دهد که چگونه جهان را برای به رسمیت شناختن حکومت‌شان تحت فشار قرار دهند.

به گفته لینا روزبه، فیلم «قندهار» افغانستان را به‌عنوان سرزمینی بی‌صاحب، فاقد قانون و حاکمیت ملی به تصویر می‌کشد؛ جایی که ماموران استخبارات خارجی آزادانه در شهرهای آن رفت‌وآمد می‌کنند، بدون آن‌که کسی از آنان بازخواست کند.

در یکی از صحنه‌ها، هلیکوپتر حامل مامور سی‌آی‌ای در نیمه‌شب در بیابانی در افغانستان فرود می‌آید، بی‌آن‌که با مانع یا نظارت هوایی مواجه شود.

درگیری‌های اصلی فیلم میان ماموران استخبارات آمریکا، ایران و پاکستان در خاک افغانستان رخ می‌دهد؛ درگیری‌هایی که به گفته نویسنده، مردم افغانستان بهای آن را با جان، خانه و دکان‌های‌شان می‌پردازند. فیلم همچنین چهره‌ای از طالبان ارائه می‌دهد که تحت سلطه کامل آی‌اس‌آی هستند و فاقد استقلال فکری و سیاسی‌اند.

یکی از صحنه‌های بحث‌برانگیز فیلم، برخورد مامور آی‌اس‌آی با کودک افغانستانی است که مواد منفجره می‌سازد. او کودک را تشویق می‌کند که قرآن بیاموزد و به ساختن مواد انفجاری ادامه دهد؛ صحنه‌ای که به‌گفته لینا روزبه، نمادی از سوءاستفاده استخباراتی از باورهای مذهبی در افغانستان است.

در پایان پست، لینا روزبه از نویسنده و کارگردان فیلم «قندهار» به‌خاطر پرداختن دقیق و هنرمندانه به واقعیت‌های پنهان افغانستان قدردانی کرده و تأکید کرده است که تماشای این فیلم برای درک چرایی بحران در افغانستان ضروری است. او نوشته است: «این فیلم را حتما، حتما، حتما ببینید تا درک کنید که چرا افغانستان درگیر بحران است و چرا این سرزمین و مردم‌اش چیزی جز تباهی را تجربه نکرده‌اند.»