دیپلماسی طالبان در هند زیر سایه تبعیض، دادخواهی و هشدار منطقه‌ای

نخستین سفر رسمی امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، به هند با مجوز شورای امنیت سازمان ملل، با حذف خبرنگاران زن، دادخواهی برای یک خبرنگار کشته‌شده و حمله هوایی هم‌زمان به کابل، به چالشی چندوجهی برای طالبان و دولت هند تبدیل شد.

امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، از ۹ تا ۱۶ اکتبر ۲۰۲۵ با مجوز موقت شورای امنیت سازمان ملل به دهلی‌نو سفر کرد. این نخستین سفر رسمی یک مقام ارشد طالبان به هند پس از بازگشت این گروه به قدرت در سال ۲۰۲۱ بود.

هدف اعلام‌شده این سفر، گفت‌وگو درباره روابط دوجانبه، همکاری‌های اقتصادی و مسائل منطقه‌ای بود. متقی همچنین از مراکز دیوبندی در هند بازدید کرد؛ جریانی که ریشه‌های فکری مشترکی با طالبان دارد و در گذشته نیز نقش مهمی در شکل‌گیری ایدئولوژی این گروه ایفا کرده است.

نشست خبری متقی در شامگاه ۱۰ اکتبر در ساختمان سفارت افغانستان در دهلی‌نو برگزار شد؛ ساختمانی که اکنون تحت کنترل طالبان اداره می‌شود. در این نشست، از ورود خبرنگاران زن جلوگیری شد. این اقدام، موجی از اعتراضات گسترده در هند به‌راه انداخت و دولت نارندرا مودی را در موقعیت دفاعی قرار داد.

راهول گاندی، رهبر حزب کنگره، این اقدام را «بی‌احترامی به کرامت زنان هندی» خواند و پرسید: «چگونه ممکن است در خاک هند، زنان از یک نشست خبری حذف شوند و دولت سکوت کند؟»
پریانکا گاندی، عضو پارلمان، نیز تأکید کرد که این رفتار، توهینی به زنان هند است که ستون فقرات جامعه‌اند.

ساگاریکا گوسه، روزنامه‌نگار باسابقه و تحلیلگر سیاسی، با اشاره به کنوانسیون وین ۱۹۶۱، یادآور شد که نمایندگان خارجی – حتی با مصونیت دیپلماتیک – موظف‌اند به قوانین کشور میزبان احترام بگذارند. ماده ۴۱ این کنوانسیون تصریح می‌کند: «اشخاص دارای مزایای دیپلماتیک موظف‌اند قوانین و مقررات کشور پذیرنده را رعایت کنند و در امور داخلی آن دخالت نکنند.»

ماهورا مویترا، نماینده مجلس هند، نیز دولت را «ریاکار و بی‌غیرت» توصیف کرد و گفت: «با اجازه دادن به حذف خبرنگاران زن، به تک‌تک زنان هندی توهین شده است.»

در همین حال، بنیاد خبرنگار کشته‌شده هندی، دانش صدیقی، هم‌زمان با سفر متقی، بیانیه‌ای صادر کرد و خواستار پیگیری قضایی طالبان شد.

دانش صدیقی، شهروند هند و عکاس خبرگزاری رویترز، در سال ۲۰۲۱ در جریان پوشش نبرد میان نیروهای دولتی افغانستان و طالبان در ولسوالی سپین‌بولدک قندهار کشته شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که او پس از اسارت، شکنجه و مثله شده بود.

بنیاد صدیقی از دولت هند خواسته تا از طریق دادگاه بین‌المللی کیفری و شورای حقوق بشر سازمان ملل، عاملان این جنایت را به عدالت بسپارد. نهادهای حقوق بشری این اقدام را نمونه‌ای از خشونت سیستماتیک طالبان علیه خبرنگاران دانسته‌اند.

از سوی دیگر، حمله هوایی به کابل و پکتیکا، که هم‌زمان با حضور متقی در دهلی‌نو رخ داد، پیامی روشن از اسلام‌آباد به طالبان که نزدیکی بیش از حد به دهلی‌نو می‌تواند بهای سنگینی داشته باشد.

سفر امیرخان متقی به هند، به‌جای آن‌که گامی در مسیر مشروعیت‌بخشی بین‌المللی طالبان باشد، به نمادی از تناقض‌های عمیق این گروه تبدیل شد.

حذف زنان از نشست خبری، بی‌اعتنایی به کنوانسیون‌های بین‌المللی، و هم‌زمانی با دادخواهی برای دانش صدیقی، همگی نشان دادند که طالبان نه‌تنها به اصول دیپلماسی پایبند نیست، بلکه همچنان در چارچوب دیدگاه‌های واپس‌گرایانه و زن‌ستیزانه خود عمل می‌کند.

از سوی دیگر، واکنش پاکستان به این سفر نیز نشان داد که طالبان در بازی پیچیده منطقه‌ای، نه متحدی پایدار دارد و نه مشروعیتی قابل اتکا.

دیپلماسی بدون احترام به حقوق بشر، نه‌تنها مشروعیت نمی‌آورد، بلکه هزینه‌های تازه‌ای می‌سازد؛ و طالبان، با هر گام در عرصه بین‌المللی، بیشتر از پیش نشان می‌دهد که هنوز درک درستی از قواعد جهان امروز ندارد.