دفتر جدید طالبان در قطر و بازی های جدید در روند گفتگو های صلح

برای نخستین بار، کرزی، طـرح مـصالحه با طـالبان را در سـال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ به میان کشید. پس‌ از‌ آن‌، در کنفرانس لندن در سال ۲۰۱۰، جهانی از این طرح پشتیبانی کرد. دولت نیز به جای سرکوب طالبان، روشی مـسالمت‌آمیز را در پیـش گرفت و به دنبال آن‌، تلاش‌هایی‌ بـرای‌ رهـایی اعـضای طـالبان از زنـدان‌های مختلف آغاز شـد و ‌ شمار‌ زیادی از اعضای طالبان، پس از سال ۲۰۱۰ از زندان‌ها رها شدند. همچنین عملیات هوایی نیروهای‌ خارجی‌ عـلیه‌ طـالبان مـتوقف و به نیروهای امنیتی دستور داده شد که از سـلاح‌های سـنگین‌ عـلیه‌ طـالبان‌ اسـتفاده نـکنند.

دفتر طالبان در قطر در نتیجه مذاکرات نمایندگان طالبان و امریکا در سال ۲۰۱۱ گشوده شد. حامد کرزی، گشایش این دفتر را مشروط بر شرایط و مکانیزم عملی شورای عالی صلح اعلان کرد و بر اساس این شرایط، افغانستان با گشایش این دفتر صرفاً به‌منظور پیشبرد پروسۀ صلح و انجام مذاکرات موافقت کرد. نخستین ارتباط‌ و مذاکرات محرمانه با نمایندگان طالبان و دولت امریکا بـا وساطت مایکل اشتاینر، نماینده ویـژه آلمـان در امـور افغانسـتان ـ پاکسـتان، در چندین مرحله در قطر صورت گرفت و در نهایت به تأسیس «دفتر طالبان در قطر» منجر شد.

نخستین رئیس شورای عالی صلح، برهان‌الدین ربانی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان، در جریان تلاش برای باز کردن کانال گفت‌وگو با گروه طالبان گویا در حمله انتحاری یکی از قاصدان صلح این گروه کشته شد. بـا آن که موضع اصلی دولت کابل هـمواره بـر گفت‌وگو با طالبان بوده است، اما‌ طالبان‌ خود‌ را در موضعی برتر می‌دانند و به هیچ وجـه‌ بـه‌ مذاکره نمی‏دهند و هرگونه مذاکره با دولت را‌ منتفی‌ می‌داند‌ و پاسخ درخواست‌های صلح را با حملات انتحاری می‏دهد و  همواره با طرح‌ شروط‌ غیرممکن‌، شروط دولت برای مذاکره را نیز نمی‏پذیرند و از این راه، جلوی‌ فرسایش قدرت و مشروعیت خود را گرفته‏اند. ورود جدی طالبان به روند مذاکرات صلح افغانستان، قدرت‌ انباشته‏‌ آنان‌ را کاهش می‌دهد و حتی به فروپاشی ایـن گـروه منجر می‌شود. بر این‌ اسـاس‌، طـالبان در مواردی که برای ارزیابی طرف‏های مقابل، وارد گفت‌وگوی اولیه شدند، از تاکتیک پیشبرد هم‌زمان‌ مذاکره‌ و جنگ بهره گرفته است.

• سید حمید هاشمی
• پژوهشگر