درگذشت پاپ فرانسیس؛ تأملی بر اندیشه‌های تولستوی و گاندی

دکتر محمدامین احمدی، رئیس پیشین دانشگاه ابن سینا، در یادداشتی به مناسبت درگذشت پاپ فرانسیس، تأثیر آموزه‌های اخلاقی مسیحیت بر اندیشه‌های تولستوی و گاندی را بررسی کرده و بر نقش مقاومت خشونت‌پرهیز در تغییرات اجتماعی تأکید کرده است محمدامین احمدی در پستی فیس‌بوکی به مناسبت درگذشت پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، به ارتباط میان فلسفه […]

دکتر محمدامین احمدی، رئیس پیشین دانشگاه ابن سینا، در یادداشتی به مناسبت درگذشت پاپ فرانسیس، تأثیر آموزه‌های اخلاقی مسیحیت بر اندیشه‌های تولستوی و گاندی را بررسی کرده و بر نقش مقاومت خشونت‌پرهیز در تغییرات اجتماعی تأکید کرده است

محمدامین احمدی در پستی فیس‌بوکی به مناسبت درگذشت پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، به ارتباط میان فلسفه اخلاق مسیحی، اندیشه‌های لئو تولستوی و جنبش مقاومت خشونت‌پرهیز گاندی پرداخته است. وی در این یادداشت به مکاتبه‌ای کوتاه میان گاندی و تولستوی اشاره کرده که در آن، تولستوی تلاش‌های اصلاحی گاندی را تحسین کرده و آن را برهانی بر عملی بودن نظریاتش درباره عدم مقاومت در برابر شر دانسته است. احمدی تأکید می‌کند که این تأثیر دو جانبه بوده است، زیرا در حالی که گاندی از انارشیسم تولستوی فاصله می‌گرفت، اما به‌شدت از نظریه «عدم مقاومت در برابر شر» او متأثر شده بود. این نظریه اخلاقی تولستوی ریشه در آموزه‌های مسیحیت دارد، به‌ویژه در موعظه‌ای که عیسی مسیح بر فراز کوه ایراد کرد و در انجیل متی آمده است.

احمدی بخشی از این موعظه را بررسی کرده و بر قاعده طلایی که در انجیل بیان شده تأکید می‌کند: «در تمامی موارد با دیگران همان‌گونه رفتار کنید که می‌خواهید آن‌ها با شما رفتار کنند». وی همچنین به توصیه‌های مسیح در مورد پرهیز از قضاوت اشاره کرده و بخش‌هایی از سخنان او را نقل می‌کند که تأکید دارد افراد نباید دیگران را ملامت کنند، بلکه باید ابتدا بر اصلاح خود تمرکز کنند. در ادامه، احمدی به آموزه‌های مسیح درباره دوست داشتن دشمنان و بخشش آن‌ها پرداخته و جمله‌ای از انجیل متی را نقل می‌کند که می‌گوید: «اگر کسی بر گونه‌ راست تو سیلی زد، گونه‌ دیگر خود را به طرف او بگردان»

احمدی سپس توضیح می‌دهد که گاندی ابتدا نظریه «عدم مقاومت» را پذیرفته بود اما به تدریج دریافت که این اصطلاح ممکن است برداشت انفعال و بی‌عملی را القا کند. بنابراین، او تصمیم گرفت اصطلاحات فعال‌تری مانند «مقاومت خشونت‌پرهیز»، «عمل مستقیم» و «ساتیاگراها» را جایگزین کند. این تغییرات فلسفی، جنبش مبارزاتی گاندی را از یک تفسیر منفعلانه به یک رویکرد فعال و سازنده تبدیل کرد.

احمدی تأکید دارد که این تغییر در دیدگاه گاندی نشان می‌دهد که اخلاق مسیحی توانسته است مسیر مبارزه اجتماعی را دگرگون کند و به یکی از مؤثرترین راهبردهای تاریخ معاصر تبدیل شود.