جنوب‌غرب افغانستان و چالش‌های امنیتی

هرات به عنوان مرکز این ولایت‌ها، به عنوان قطب اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از جاذبه‌های بسیاری برای حکومت، گروه‌های مخالف و کشورهای همسایه برخوردار است.

ده‌ها عامل باعث شده است که غرب کشور همچنان در ناامنی به‌سر برد. افزون بر چالش‌های امنیتی، فقر اقتصادی شهروندان این حوزه، افراد مسلح غیرمسئول، فساد گسترده اقتصادی، امنیتی و اداری، عدم تطبیق قانون به طور یکسان، سیاسی شدن نهادهای امنیتی، حضور گسترده بیجاشدگان داخلی و افزایش معتادان،‌ مداخله کشورهای همسایه، ادامه جنگ‌های نیابتی، بازی‌های استخباراتی و منطقه‌ای از دلایل ادامه جنگ و خشونت در این ولایت‌ها به شمار می‌رود.

 مخالفان در پی آن هستند تا با تغییر جغرافیای جنگ و گسترش آن در حوزه غرب به ولایت‌های شمالی، جنوبی و غربی از طریق ولایت‌های غرو و بادغیس دسترسی داشته باشند. از سویی هم با فرارسیدن فصل جمع‌آوری پسته در ولایت بادغیس که در حدود ۹۰ هزار هکتار زمین در این ولایت پسته وجود دارد، طالبان در پی استفاده از منابع عایداتی آن هستند.

غور نیز از ولایت‌های مرکزی کشور است و برای ترانزیت و اکمالات برای طالبان دارای اهمیت است. طالبان با افزایش ناامنی در این ولایت می‌تواند از طریق هلمند به شورای کویته برای تهیه و تدارک جنگ‌افزار دسترسی آسان داشته باشد و از این طریق جنگجویانش را در ولایت‌های هرات، بادغیس، سرپل و ولایت‌های شمالی حمایت مالی و لوجستکی کند.

 حمایت طالبان از کشت و تولید مواد مخدر در ولایت‌های غربی به علت همسایگی آن با کشورهای ایران و پاکستان و از طریق ترکمنستان به کشورهای آسیای میانه دسترسی داشته باشد و برای ترانزیت مواد مخدر از این کشورها استفاده کند. طالبان از فروش و ترانزیت مواد مخدر بخش زیادی از هزینه‌های خود را به دست می‌آورد.

  از طرف دیگر «آب» از اهمیت زیادی در تعاملات سیاسی و اقتصادی در روابط فی‌مابین کشورها برخوردار است. هرگاه حکومت افغانستان از مدیریت آب‌های کشور سخن به میان آورده است سروصدای جمهوری اسلامی ایران بلند شده است. نمی‌توان دخالت ایران که نگاه تمامیت‌خواهی در حوزه غرب کشور را دارد واین حوزه را حوزه نفوذ خود می‌داند نادیده گرفت.

 جنگ‌های نیابتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و بالاگرفتن تنش‌ها میان آمریکا و هم‌پیمانانش با ایران نیز می‌تواند موجب افزایش خشونت‌ها در کشور شود.

 همزمان با گفتگوهای صلح در قطر، طالبان با افزایش خشونت‌ها در افغانستان،‌ تلاش کرد تا در این گفتگوها از موضع قدرت وارد شود؛ اما در آخرین دور گفتگوها پس از کشته شدن دوازده تن به شمول یک نظامی آمریکایی در کابل، دونالد ترامپ گفتگو با طالبان را لغو کرد.

 از بین بردن منابع عایداتی گروه‌های مخالف دولت، سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی و تولیدی، راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ ملی، تحکیم مرزهای مشترک با کشورهای همسایه و … می‌تواند در کاهش تحرکات مخالفان مسلح دولت موثر باشد.

• عبدالله سیرت