تهدید مذاکرات صلح افغانستان در سایه بازگشت دوباره «تحریک طالبان پاکستان»

به‌تازگی گروه تحریک طالبان پاکستان از بازگشت گروه «حکیم‌الله محسود» به میدان نبرد خبر داده است. این گروه به همراه چندین گروه بنیادگرای دیگر ازجمله گروه «جماعت الاحرار» از سوی «عمر خالد خراسانی» فرماندهی می‌شود که از سال ۲۰۱۴ به دنبال درگیری با «تحریک طالبان پاکستان» از این گروه انشعاب یافت.

این گروها به‌طور عمده از سال ۲۰۰۷ پاکستان را درگیر مجموعه‌ای از تنش‌ها و خشونت‌ها کردند و ازجمله مسئولیت چندین حمله مرگبار ازجمله حمله به فرودگاه کراچی در سال ۲۰۱۴ و حمله انتحاری به یک مدرسه نظامی در همان سال در پیشاور را برعهده گرفتند.

بااین‌حال طی چند سال گذشته تحریک طالبان پاکستان نتوانسته به مانند گذشته حضور پرقدرتی را دنبال کند و با انشعاباتی که در داخل این گروه صورت گرفت، تحریک طالبان یک گروه در سایه و ضعیف شده بوده است.

تجدید قدرت داخلی تحریک طالبان

به نظر می‌رسید که مرگ «ملا فضل‌الله» در ژوئن ۲۰۱۸ تحریک طالبان را بیش‌ازپیش دچار انشعاب و ضعف داخلی کند، هرچند مجلس شورای داخلی تحریک طالبان به‌سرعت توانست پس از مرگ ملا فضل‌الله به دنبال تمرکز قدرت بر گروه‌های تابعه حرکت کند و جانشین ملافضل‌الله را تعیین کند.

با روی کارآمدن مفتی «نورولی محسود» به‌عنوان جانشین ملافضل‌الله، او بر اتحاد و تمرکز داخلی تحریک طالبان تأکید کرد.

مزیت رهبری جدید تحریک طالبان، حضور او در میادین نبرد به‌عنوان یک چهره میدانی و همچنین موقعیت دینی او به‌عنوان یک رهبر دینی در میان این گروه است.

از همین رو نیز در دوران جدید، برخی شاخه‌های سابق انشعابی از تحریک طالبان، حال بار دیگر به این گروه پیوسته و به دنبال اتحاد در دل تحریک طالبان هستند.

حملات منسجم اخیر در برخی مناطق وزیرستان شمالی گویای این موضوع است که تحریک طالبان پاکستان در حال بازیابی و عرض‌اندام مجدد خود است.

پیوند تحریک طالبان پاکستان و طالبان افغانستان

اما تجدیدقوای تحریک طالبان پاکستان در شرایطی صورت می‌گیرد که طالبان افغانستان در حال طی روند صلح با دولت مرکزی است.

در این شرایط با توجه به زمینه پیوندهای گروهای طالبان پاکستان و افغانستان، تجدیدقوای تحریک طالبان پاکستان می‌تواند به‌عنوان زنگ خطری برای فرایند صلح افغانستان ارزیابی شود.

درواقع با توجه به مواضع نزدیک گروه‌های طالبان در دو سوی مرز پاکستان و افغانستان، حال رهبران طالبان در افغانستان با پشت‌گرمی بیشتری نسبت به‌احتمال تجدید ائتلاف با همتایان خود در پاکستان در مذاکرات داخلی صلح افغانستان مشارکت خواهند کرد و شاید در آینده شاهد پیوند نزدیک‌تری میان طالبان در دو سوی مرز باشیم و همه این شرایط جز به معنای تهدید وضعیت صلح در افغانستان نخواهد بود.

چشم‌انداز آتی طالبان در منطقه

تجدیدقوای تحریک طالبان در پاکستان که نزدیک‌ترین متحد گروه القاعده به شمار می‌رود هم‌زمان با آن است که به‌تازگی «عمران خان» نخست‌وزیر پاکستان نیز «اسامه بن‌لادن»، رهبر پیشین القاعده را «شهید» خطاب کرد. این وضعیت حداقل نشان می‌دهد که شاید اراده بسیار قوی و جدی برای مقابله با تحریک طالبان در دولت عمران خان وجود نداشته باشد.

از سوی دیگر، بحران اقتصادی ناشی از کرونا در جهان و ازجمله در پاکستان باعث شده تا به‌طورکلی اولویت اسلام‌آباد بیش از درگیری با قبال و گروه‌های شبه‌نظامی در وزیرستان و مناطق مرزی با افغانستان، متمرکز بر مسائل اقتصادی و عبور از چالش‌های معیشتی و اقتصادی باشد.

همچنین به نتیجه رسیدن گفتگوهای صلح در افغانستان اگر درنهایت بتواند به خروج آمریکا از افغانستان منجر شود، فرصت جدیدی را در اختیار اسلام‌آباد برای تقویت جاپا و حضور خود در افغانستان فراهم خواهد کرد و این جای پا از طریق ارتباط طالبان افغانستان با تحریک طالبان پاکستان تقویت خواهد شد. لذا شاید به‌طورکلی دولت اسلام‌آباد باهدف تقویت حضور خود در افغانستان پس از خروج آمریکا، چندان هم بی‌میل نباشد که تحریک طالبان بار دیگر به دوران اوج و رشد خود بازگردد.

لذا در این شرایط بعید به نظر می‌رسد که مانع قابل‌توجهی پیش روی تحریک طالبان برای توسعه فعالیت‌ها و اقدامات در شمال پاکستان وجود داشته باشد. در این وضعیت بسیار طبیعی است که تحریک طالبان بار دیگر به‌عنوان بازیگری تعیین‌کننده به میدان تحولات پاکستان و افغانستان بازخواهد گشت و در این صورت چشم‌انداز چندان روشنی نسبت به بازگشت ثبات و آرامش در افغانستان نمی‌توان داشت.

منبع: وبسایت الوقت