طالبان در پی اصلاح نصاب آموزشی؛ حذف میراث گذشته و تداوم تبعیض جنسیتی

در جریان سفر اخیر معاون تعلیمات اسلامی وزارت معارف طالبان به ولایت بغلان، نصاب آموزشی موجود «بی‌معنا» خوانده شد و بر ضرورت تغییر آن تأکید گردید. این مقام طالبان مدعی شد که در نصاب نظام گذشته «خرافات» و «مضامین بیهوده» وجود داشته و باید با همکاری عالمان دینی، ساختار آموزشی کشور بازنگری شود.

در نشستی که هم‌زمان با این سفر برگزار شد، شماری از عالمان دینی نیز خواستار تدوین نصاب جدید بر اساس نیازهای زمان و با در نظر گرفتن زبان‌های بین‌المللی مانند انگلیسی و عربی شدند. آنان تأکید کردند که زبان‌های فارسی و پشتو به‌تنهایی پاسخ‌گوی نیازهای آموزشی و ارتباطی نسل جدید نیستند.

طالبان همچنین از طرح ایجاد مدرسه‌های ابتدایی سه‌ساله در مناطق دورافتاده خبر دادند؛ طرحی که قرار است هزینه و مواد درسی آن از سوی وزارت معارف این گروه تأمین شود. با این حال، هیچ اشاره‌ای به بازگشایی مکاتب برای دختران بالاتر از صنف ششم نشده است؛ موضوعی که همچنان یکی از چالش‌های جدی در سیاست‌های آموزشی طالبان باقی مانده است.

طرح اصلاح نصاب آموزشی توسط طالبان را نمی‌توان صرفاً یک اقدام فنی یا فرهنگی دانست؛ بلکه این حرکت بخشی از پروژه گسترده‌تر این گروه برای بازتعریف آموزش بر اساس ایدئولوژی خاص خود است. حذف مضامین گذشته، تمرکز بر آموزه‌های دینی و نادیده‌گرفتن حقوق آموزشی دختران، نشان‌دهنده جهت‌گیری آموزشی‌ای است که نه‌تنها با معیارهای جهانی فاصله دارد، بلکه توسعه انسانی افغانستان را نیز با خطر مواجه می‌سازد.

در حالی‌که آموزش باید ابزاری برای رشد، آگاهی و مشارکت اجتماعی باشد، طالبان آن را به بستری برای کنترل، تفکیک جنسیتی و حذف تنوع فکری تبدیل کرده‌اند. محرومیت دختران از آموزش، در کنار بازنگری ایدئولوژیک در نصاب درسی، می‌تواند نسل آینده افغانستان را از فرصت‌های برابر و توانمندی‌های جهانی محروم سازد.

این روند، اگر بدون نظارت و پاسخ‌گویی ادامه یابد، نه‌تنها نظام آموزشی کشور را تضعیف خواهد کرد، بلکه پیامدهای عمیقی برای عدالت اجتماعی، توسعه پایدار و جایگاه افغانستان در جامعه جهانی به همراه خواهد داشت.