خواجه آصف: طالبان را با همکاری آمریکا ساختیم؛ اکنون تهدیدی برای خودمان شده‌اند

در ۱۸ میزان ۱۴۰۴، خواجه محمد آصف، وزیر دفاع پاکستان، در سخنرانی رسمی خود در مجلس ملی پاکستان اعلام کرد: «ما طالبان را با همکاری آمریکا ساختیم، اما حالا به مردمانی غیرقابل اعتماد بدل شده‌اند.»

این سخنان در واکنش به افزایش حملات مرزی از سوی گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) و تشدید تنش‌ها میان طالبان و دولت پاکستان مطرح شد. آصف هشدار داد که اگر از خاک افغانستان حمله‌ای به پاکستان صورت گیرد، نیروهای امنیتی کشورش مهاجمان را «تا خانه‌شان» تعقیب خواهند کرد و دیگر پاسخ اسلام‌آباد «عشق و محبت» نخواهد بود.

او همچنین خواستار میانجی‌گری کشورهای عربستان سعودی و قطر برای مهار بحران شد و تأکید کرد که پاکستان قصد جنگ ندارد، اما در برابر دشمنی سکوت نخواهد کرد. این موضع‌گیری نشان‌دهنده تغییر رویکرد اسلام‌آباد در برابر گروهی است که زمانی آن را ابزاری برای نفوذ منطقه‌ای می‌دانست.

اما این نخستین‌بار نیست که مقامات بلندپایه به نقش خود در شکل‌گیری طالبان اشاره می‌کنند. هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین آمریکا، در جلسه استماع کنگره در سال ۲۰۱۱ گفت: «ما طالبان را ساختیم. آن‌ها را آموزش دادیم، تجهیز کردیم و به آن‌ها پول دادیم تا با شوروی بجنگند» همچنین در کتاب «چیزی از دست رفته، چیزی به دست آمده» که در میزان ۱۴۰۳ منتشر شد، کلینتون به شکست سیاست‌های آمریکا در قبال زنان افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت اشاره کرده و تلویحاً نقش دولت آمریکا در تقویت این گروه را یادآور شده است.

پرویز مشرف، رئیس‌جمهور پیشین پاکستان، نیز در مصاحبه‌ای در ۱۶ دلو ۱۴۰۱ گفت: «طالبان در دهه ۹۰ میلادی با حمایت مستقیم سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (ISI) و هماهنگی با آمریکا شکل گرفتند. ما آن‌ها را به‌عنوان نیرویی برای ایجاد ثبات در افغانستان پس از خروج شوروی می‌دیدیم، اما حالا این گروه به تهدیدی برای خودمان تبدیل شده است.»

در کنار این اعترافات، گزارش کمیسیون جنگ افغانستان در کنگره آمریکا در سال ۲۰۲۳ نیز تأیید می‌کند که طالبان با حمایت مالی، آموزشی و سیاسی آمریکا، پاکستان و عربستان سعودی شکل گرفتند. هدف آن زمان، مقابله با نفوذ ایران و روسیه و مدیریت خلأ قدرت در افغانستان بود. اما این سیاست‌ها اکنون به تهدیدی برای امنیت منطقه و خودِ طراحان آن بدل شده‌اند.

در تحلیل این تحولات، مهدی سهرابی، کارشناس علوم سیاسی، در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی نوشت: «پاکستان که بیش از سه دهه از طالبان حمایت کرده بود، اکنون با تهدیدی مواجه است که از دل همان حمایت‌ها زاده شده است. این وضعیت می‌تواند به بازنگری جدی در سیاست‌های امنیتی اسلام‌آباد منجر شود.»

در مجموع، سخنان خواجه آصف نه‌تنها بازتابی از تنش‌های فزاینده میان طالبان و پاکستان است، بلکه در کنار اعترافات پیشین مقامات آمریکایی و پاکستانی، نشان‌دهنده بازنگری در سیاست‌های گذشته و تلاش برای مهار پیامدهای آن‌هاست. اکنون اسلام‌آباد و واشنگتن، که زمانی طالبان را ابزاری برای نفوذ منطقه‌ای می‌دانستند، با تهدیدی مواجه‌اند که از دل همان سیاست‌ها زاده شده است.