فقر و فراموشی؛ روایت جهانی از زندگی افراد دارای معلولیت

سازمان ملل در روز جهانی افراد دارای معلولیت اعلام کرد بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر با معلولیت زندگی می‌کنند و بیش‌تر در معرض فقر و تبعیض‌اند. در افغانستان، به‌ویژه تحت حاکمیت طالبان، شرایط رقت‌بارتر است؛ افراد دارای معلولیت از خدمات آموزشی، صحی و حمایتی محروم‌اند و زنان و دختران بیش‌ترین آسیب را متحمل می‌شوند.

به مناسبت روز جهانی افراد دارای معلولیت، سازمان ملل هشدار داد که بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر در جهان با معلولیت قابل توجه زندگی می‌کنند و احتمال بیشتری دارد که در فقر و تبعیض گرفتار شوند. این پیام جهانی، بازتابی از واقعیتی است که در افغانستان تحت حاکمیت طالبان به شکلی رقت‌بارتر جریان دارد.

سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای به مناسبت سوم دسامبر، روز جهانی افراد دارای معلولیت، تأکید کرده است که نیازهای منحصربه‌فرد این گروه باید در همه جنبه‌های جوامع مورد توجه قرار گیرد.

افراد دارای معلولیت و خانواده‌هایشان در سراسر جهان با موانع جدی در دست‌یابی به اهداف توسعه اجتماعی روبه‌رو هستند. تبعیض در استخدام، دست‌مزد کمتر و حضور گسترده در بخش غیررسمی از جمله مشکلاتی است که چرخه فقر و محرومیت را برای میلیون‌ها نفر تداوم می‌بخشد.

این هشدار جهانی در افغانستان معنای عمیق‌تری دارد. بر اساس گزارش‌های نهادهای حقوق بشری، حدود یک و نیم میلیون نفر در افغانستان با معلولیت‌های جدی زندگی می‌کنند؛ بسیاری از آنان قربانی جنگ‌های طولانی، انفجار مین و خشونت‌های مداوم‌اند.

پس از بازگشت طالبان به قدرت، شرایط برای این قشر به‌شدت وخیم‌تر شده است. فروپاشی نهادهای حمایتی، قطع کمک‌های بین‌المللی و محدودیت‌های اجتماعی باعث شده افراد دارای معلولیت از خدمات صحی، آموزشی و حمایتی محروم شوند.

زنان و دختران دارای معلولیت بیش‌ترین آسیب را متحمل می‌شوند؛ آنان نه تنها با تبعیض جنسیتی مواجه‌اند، بلکه به دلیل سیاست‌های طالبان در آموزش و اشتغال، عملاً از هرگونه فرصت توانمندسازی محروم مانده‌اند.

در نبود حمایت دولتی و کاهش شدید کمک‌های خارجی، بسیاری از خانواده‌ها توان تأمین نیازهای اولیه افراد دارای معلولیت را ندارند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که شمار زیادی از این افراد در شرایطی زندگی می‌کنند که حتی دسترسی به درمان‌های ابتدایی یا ابزارهای توانبخشی برایشان ممکن نیست.

این وضعیت، تصویری از رنج مضاعف و فراموشی اجتماعی را به نمایش می‌گذارد؛ جایی که کرامت انسانی در سایهٔ فقر و بی‌توجهی از میان می‌رود.

روز جهانی افراد دارای معلولیت یادآور این حقیقت است که عدالت اجتماعی بدون توجه به نیازهای این گروه محقق نمی‌شود. اما در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، افراد دارای معلولیت در حاشیه جامعه رها شده‌اند و با محرومیت چندلایه دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

جامعه جهانی باید فراتر از شعار، برای حمایت فوری و عملی از این قشر آسیب‌پذیر اقدام کند؛ زیرا بی‌توجهی به آنان نه تنها نقض آشکار حقوق بشر است، بلکه آیندهٔ توسعه و کرامت انسانی در افغانستان را نیز به خطر می‌اندازد.