اخبار هیدراسلایدافغانستانتحلیل

چرا ما این‌چنینیم؟!

امیرمحمد احساس، کارشناس روابط بین‌الملل

جوامع دیگر با کنار گذاشتن تعصبات فرقه‌ای، جنگ‌های خونین مذهبی و تلاش برای اثبات حقانیت عقاید و باورهای مذهبی و منازعات رنگارنگی که اکنون جامعه ما بدان گرفتار است، به این نتیجه رسیده‌اند که همه با هم برابرند و دارای حقوق مشترک، و هیچ‌کس را نباید به علت رنگ، زبان، عقیده و ملیتی خاص نباید خار شمرد و از حقوق و مزایای برابر محروم کرد؛ اما چرا جامعه ما تغییر نکرده است و همچنان بر طبل تبعیض، افراط‌گرایی، جنگ و خشونت می‌کوبد؟!

«انسان» بودن برای دارا بودن حقوق کافی است و نباید در انسان بودن او نژاد، رنگ،‌ سمت، عقیده، زبان، ملیت و طبقه را دخیل کرد. عادلانه‌تر آن است که نابرابری در حقوق را امری اکتسابی بدانیم و هیچکس را پیشاپیش، به علت داشتن عقیده،‌ رنگ،‌ نژاد یا زاده شدن در خانواده‌ای که منتسب به قوم خاصی است واجد حقوق ویژه‌ای شمریم. نژادگرایان، مذهبیان افراطی و قوم‌پرستان برای خود از پیش حقوق خاصی را ترسیم کرده‌اند و خود را برتر و مستحق‌تر از دیگران می‌شمارند تا با دیگران معامله نامنصفانه و نابرابر کنند.

‎افغانستان کشوریست که سال‌ها بر اثر آتش‌افروزی افراط‌گرایان مذهبی بر خود می‌پیچد. این وضعیت باعث شده است که تنش‌های ویرانگر قومی و گاهاً مذهبی را در مقیاس وسیع به وجود آورد. متاسفانه قرائت‌های تندروانه از دین و مذهب کار را به جایی کشانده است که دامنه افراط‌گرایی مذهبی فضای دانشگاه‌ها و نهادهای علمی را نیز ملتهب/ تسخیر کرده است و دانشگاه‌ها را به مراکز ترویج عقاید جزم‌اندیشانه و تنش‌های فرقه‌ای تبدیل کرده است. ذهن دانشجوی افغانستانی به جای رفتن به سمت ابتکار، توسعه و پیشرفت‌های اقتصادی، فناوری و خلق آثار علمی،‌ بیشتر به سمت افراط‌گرایی مذهبی و قوم‌پرستی سوق یافته است.

همچنین برخی مساجد و مدارس مذهبی نیز در خدمت گروه‌های تندرو قرار گرفته‌اند و با تبلیغ و ترویج برنامه‌های ضدحکومتی و تشویق مخاطبان خود برای مقابله با حکومت و نیروهای خارجی چالش‌های بیش‌تری را در مسیر بهبود وضعیت کشور خلق می‌کنند. در اکثر خطبه‌‌هایی که در نمازهای جمعه گوشه و کنار کشور ادا می‌شود صدای نفرین بر حکومت،‌ توطئه بر ضد ارزش‌های انسانی چون حقوق بشر،‌ حقوق زن و آزادی‌ها و حقوق طبیعی انسان‌ و تشویق مخاطبان برای براندازی نظام، بلند است.

متأسفانه برخی مساجد و مدارس مذهبی به پایگاه‌هایی برای ترویج افراط‌گرایی و تربیت گروه‌های ضد تجدد و واپس‌گرا تبدیل شده‌اند. گروه‌های تروریستی مانند طالب، داعش،‌ حزب التحریر و … به آسانی از این مکان‌های مقدس برای سربازگیری و ساماندهی برنامه‌های خود استفاده می‌کنند.

تندروانی که خود را متولیان دین و مذهب می‌دانند، تا زمانی‌که درک درست و دقیق از دین پیدا نکنند و به جای معرفی عالمانه، دین را عامیانه معرفی کنند و آفت بی‌سوادی را از میان خود نزدایند، همچنان بدبینی نسبت به آموزه‌هایی که از آدرس دین وارد بازار شده است کاسته نخواهد شد و در نتیجه نه‌تنها دین نخواهد توانست پیراونش را به سعادت رهنمون شود، بلکه هر روز بر میزان فقر، ناامنی، بی‌ثباتی و تباهی خواهد افزود.

علت چیست؟ آیا عقاید افراط‌گرایانه جذابیت دارد یا جوانانی که در خلاء فکری و عقیدتی به‌سر می‌برند شکار افراط‌گرایی می‌شوند و شاید ضعف دانشگاه‌ها در تغذیه فکری دانشجویان ناکام بوده‌اند و یا مضامین درسی دانشگاه دانشجویان را ترغیب به افراط‌گرایی می‌کند و یا بعضی استادان در دانشگاه‌ها به ترویج افراط‌گرایی مذهبی می‌پردازند؟ کجای کار می‌لنگد و مشکل در چیست؟

آیا فقر اقتصادی و فکری باعث پیوستن جوانان در صفوف گروه‌های تروریستی شده است یا خیر، در حالی که جوامع فقیرتر از ما هنوز در دام تروریست گرفتار نشده‌‌اند.

جوامع دیگر با وجود فرقه‌ها،‌ طبقه‌ها، قشرها و صنف‌های متعدد،‌ توانسته‌اند پلورالیسم دینی را بر اساس مفهوم حق بسط دهند، به این معنا که همه‌ فرقه‌ها،‌ طیف‌ها و قشرها حق دارند و می‌توانند در کنار هم با صلح زندگی کنند و هیچ‌کدام غلبه یا امتیازی بر دیگری نداشته‌باشند؛ اما چرا ما نتوانسته‌‌ایم به کثرت‌گرایی دینی دست یابیم و زندگی صلح‌آمیز را در کشورمان تجربه کنیم؟

راهکارها برای عبور از این وضعیت:

۱٫  فقر‌زدایی اقتصادی

۲٫  مبارزه با فقر فکری

۳٫  تغییر متون آموزشی مدارس دینی،‌ مکاتب و دانشگاه‌ها

۴٫  قطع منابع مالی مدارس مذهبی که از بیرون مرزهای افغانستان تغزیه مالی و فکری می‌شوند.

۵٫  نظارت شدید حکومت از فعالیت‌های همه‌ مدارس مذهبی و منابع درسی دانشکده‌های شرعیات

۶٫  شکل‌گیری حکومت مقتدر که دارای حاکمیت ملی باشد.

۷٫  رشد آموزش و پرورش با معیارها و ارزش‌های جدید

۸٫  جرم پنداشتن تبعیض مذهبی

دکمه بازگشت به بالا