«ارگون»، زخمی بر پیکر افغانستان؛ واکاوی انفجار مرگبار در بازار پکتیکا

در ۱۵ جولای ۲۰۱۴ / ۲۴ سرطان ۱۳۹۳، انفجاری مهیب در بازار ولسوالی ارگون ولایت پکتیکا افغانستان رخ داد که به‌عنوان یکی از مرگ‌بارترین حملات تروریستی در تاریخ معاصر این کشور شناخته می‌شود.

این انفجار در حوالی ساعت ۱۱ قبل از ظهر در یک سرای موتر در مرکز شهر رخ داد؛ جایی که مردم برای خرید و فروش روزانه در رفت‌وآمد بودند. شدت انفجار به حدی بود که ده‌ها دکان تخریب شد و اجساد بسیاری از قربانیان قابل شناسایی نبودند. صدای انفجار تا کیلومترها شنیده شد و دود غلیظی تا ساعت‌ها از محل حادثه بلند بود.

آمار تلفات این حادثه در ابتدا بسیار متناقض بود. وزارت دفاع ملی افغانستان ابتدا شمار کشته‌شدگان را ۶۰ نفر اعلام کرد، اما بعداً این رقم را به ۴۲ نفر کاهش داد. در مقابل، شفاخانه ملکی ارگون اعلام کرد که ۴۵ کشته و ۹۳ زخمی به آن منتقل شده‌اند. دفتر ریاست جمهوری نیز اعلام کرد که در این انفجار، به شمول ۶ کودک و امام مسجد ارگون، ۴۱ تن کشته و ۶۸ نفر زخمی شده‌اند. این اختلاف در آمارها نشان‌دهنده‌ آشفتگی نهادهای دولتی در مدیریت بحران و ضعف در هماهنگی اطلاعاتی بود.

این حادثه در ماه مبارک رمضان رخ داد و واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشت. حامد کرزی، رئیس‌جمهور وقت افغانستان، این انفجار را «وحشیانه» و «نابخشودنی» خواند و تأکید کرد که ریختن خون مسلمانان بی‌گناه در ماه رمضان، جنایتی بزرگ است. او به نهادهای مسئول دستور داد تا هرچه سریع‌تر به خانواده‌های قربانیان کمک‌رسانی کنند. در سطح محلی، مردم ارگون به شدت خشمگین بودند. برخی از معترضان محلی علیه ولسوال و قوماندان امنیه شعار دادند و آن‌ها را به بی‌کفایتی در جلوگیری از وقوع حادثه متهم کردند.

در اقدامی غیرمنتظره، طالبان نیز این انفجار را محکوم کردند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، اعلام کرد که این حمله کار آن‌ها نبوده و گروه طالبان در حال بررسی و تحقیق درباره‌ی عاملان آن است.

این موضع‌گیری در تضاد با بسیاری از حملات مشابه بود که طالبان مسئولیت آن‌ها را بر عهده می‌گرفتند. این واکنش باعث شد برخی تحلیل‌گران احتمال دهند که گروه‌های افراطی دیگر مانند شبکه حقانی یا داعش در این حمله دست داشته‌اند. در آن زمان، رقابت و اختلاف میان گروه‌های مسلح در افغانستان به مرحله‌ای رسیده بود که حتی طالبان نیز از برخی حملات اعلام برائت می‌کردند.

ابعاد انسانی، اجتماعی و روانی این حادثه فراتر از آمار رسمی بود. خانواده‌های قربانیان عمدتاً در فقر، اضطراب و بی‌عدالتی باقی ماندند. کودکان منطقه دچار اختلالات روانی شدند و بازماندگان نتوانستند به چرخه‌ اقتصادی بازگردند.

کمبود حمایت اجتماعی، روند بازسازی زندگی را به تعویق انداخت و اعتماد عمومی به نهادهای رسمی کاهش یافت. این انفجار نه‌تنها یک فاجعه انسانی بود، بلکه نمادی از شکنندگی امنیت در افغانستان و ناتوانی دولت در محافظت از شهروندان در برابر تهدیدهای تروریستی به‌شمار می‌رفت.

در سطح بین‌المللی، واکنش‌ها محدود و عمدتاً در قالب محکومیت‌های لفظی بود. جامعه جهانی با وجود وعده‌های کمک، حمایت سیستماتیک و نهادینه‌ای از قربانیان ارائه نکرد. این بی‌تفاوتی، احساس انزوا و بی‌پناهی را در میان مردم افغانستان تقویت کرد. سازمان‌های حقوق بشری نیز نتوانستند فشار مؤثری بر دولت افغانستان یا نهادهای بین‌المللی وارد کنند تا رسیدگی به قربانیان این حادثه در اولویت قرار گیرد.

در نهایت، انفجار ارگون به‌عنوان یک نقطه‌ تاریک در حافظه‌ جمعی افغانستان باقی ماند. این حادثه نه‌تنها جان ده‌ها انسان را گرفت، بلکه اعتماد عمومی را به نهادهای امنیتی، سیاسی و بین‌المللی خدشه‌دار کرد. روایت این انفجار، یادآور این حقیقت تلخ است که در بسیاری از نقاط جهان، زندگی انسان‌ها به‌راحتی قربانی بازی‌های سیاسی و رقابت‌های گروهی می‌شود.

منابع:

1. خبرگزاری پژواک

   عنوان: حامد کرزی انفجار خونین ارگون را شدیداً تقبیح کرد

   تاریخ انتشار: ۱۵ جولای ۲۰۱۴ / ۲۴ سرطان ۱۳۹۳

   لینک: pajhwok.com

2. خبرگزاری پژواک

   عنوان: شمار تلفات ارگون به ۴۲ نفر و زخمی‌ها به ۶۷ نفر افزایش یافت

   تاریخ انتشار: ۱۶ جولای ۲۰۱۴ / ۲۵ سرطان ۱۳۹۳

   نویسنده: علی محمد نظری

   لینک: pajhwok.com

3. ویکی‌پدیا فارسی

   عنوان: افغانستان در سال ۲۰۱۴

   تاریخ به‌روزرسانی: ۲۰۲۱

   لینک: fa.wikipedia.org

4. طلوع‌نیوز

   عنوان: ۲۰۱۴ خون‌بارترین سال برای غیرنظامیان در افغانستان

   تاریخ انتشار: ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴ / ۲۹ قوس ۱۳۹۳

   لینک: tolonews.com