پاکستان: طالبان خود راه تغییر رژیم را باز می‌کنند

طالبان با ناکامی در اداره کشور، حمایت از تی‌تی‌پی و تشدید محدودیت‌ها، روابط‌شان با پاکستان را به مرحله بحران رسانده‌اند. دیپلمات‌های پاکستانی می‌گویند مقاومت شمال فعال‌تر شده، انزوای طالبان گسترده‌تر گردیده و ادامه این روند می‌تواند افغانستان را به‌سوی تغییر رژیم و بی‌ثباتی عمیق‌تر سوق دهد.

اظهارات دیپلمات‌های پیشین پاکستان در یک میزگرد تخصصی نشان می‌دهد که روابط اسلام‌آباد و طالبان وارد یکی از تیره‌ترین مراحل خود شده است. آصف درانی، نماینده ویژه پیشین پاکستان در امور افغانستان، گفت طالبان با عملکرد سیاسی، امنیتی و بین‌المللی خود عملاً زمینه تغییر رژیم را فراهم می‌کنند و افغانستان را در مسیر بی‌ثباتی عمیق قرار داده‌اند.

درانی تأکید کرد که طالبان در مدیریت کشور ناکام بوده‌اند؛ از اداره اقتصادی و خدمات اجتماعی گرفته تا مبارزه با تروریسم. به گفته او، حمایت طالبان از تحریک طالبان پاکستان نه تنها تهدیدی برای اسلام‌آباد، بلکه خطری برای سراسر آسیای جنوبی و مرکزی است. این وضعیت همراه با محدودیت‌های شدید علیه زنان و دختران، انزوای طالبان را در میان همسایگان و جامعه جهانی افزایش داده است.

همزمان، دیپلمات‌های پاکستانی می‌گویند گروه‌های مسلح مخالف طالبان در شمال افغانستان، به‌ویژه در بدخشان، فعال‌تر شده‌اند. امجد علی شیر یادآوری کرد که جبهه آزادی به رهبری یاسین ضیا در این مناطق حضور دارد و این فعالیت‌ها می‌تواند با تداوم سیاست‌های ناکام طالبان گسترده‌تر شود. بدخشان نیز به‌دلیل مجاورت با پاکستان، تاجیکستان و چین اهمیت ویژه‌ای یافته است.

در سوی دیگر، تغییر محسوس در ادبیات رسمی و رسانه‌ای پاکستان دیده می‌شود. مقام‌ها و تحلیلگران پاکستانی اکنون از «رژیم طالبان» نام می‌برند و این گروه را حکومتی نامشروع و حذف‌گرایانه توصیف می‌کنند که اقوام، اقلیت‌ها و زنان را از ساختار قدرت کنار گذاشته است. افزایش تنش‌ها و بی‌نتیجه‌ماندن سه دور گفت‌وگو میان دو طرف این شکاف را عمیق‌تر کرده است.

پاکستان از طالبان خواسته بود برای توقف حملات تحریک طالبان پاکستان تعهد کتبی بدهند، علیه جهاد در خاک پاکستان فتوا صادر کنند و رهبران تی‌تی‌پی را تحویل دهند، اما هیچ‌یک از این درخواست‌ها پذیرفته نشد. طالبان نیز موضوع تی‌تی‌پی را «مشکل داخلی پاکستان» دانسته‌اند. در واکنش، گذرگاه‌های مرزی بسته شد و طالبان تصمیم گرفتند واردات دارو از پاکستان را متوقف کرده و به‌دنبال جایگزینی کالاهای پاکستانی با همکاری هند بروند.

با وجود تلاش طالبان برای نزدیک‌شدن به دهلی‌نو، دیپلمات‌های پاکستانی تأکید دارند که هند به‌دلیل نداشتن مرز مشترک با افغانستان نمی‌تواند جایگزین پاکستان شود. مسیرهای تجاری افغانستان ناگزیر از پاکستان یا ایران می‌گذرد و بندر چابهار نیز تحت تأثیر تحریم‌های جهانی است و امکان ایفای نقشی پایدار را ندارد.