سیر صعودی خشونت علیه زنان در افغانستان

امیرمحمد احساس، تحلیلگر و فعال حقوق بشر

در تازه‌ترین مورد شاهد قتل زنی توسط شوهرش در ولایت فاریاب هستیم. این زن به گونه مرموز و بسیار وحشیانه به قتل رسیده است. پولیس فاریاب می‌گوید: ما در حال تعقیب قاتل هستیم.

زن‌کشی چیست؟ زن‌کشی به قتل عمدی زنان به علت زن بودن آنان گفته می‌شود، اما در یک معنای گسترده‌تر به هرگونه قتل زنان و دختران نیز اطلاق می‌شود. زن‌کشی به دلایل خاصی با قتل مردان فرق دارد. به عنوان مثال، در بیش‌تر موارد زن‌کشی، شریک زندگی فعلی یا سابق زن مرتکب قتل می‌شود و شامل این موارد نیز است: سوءاستفاده مداوم در خانه، تهدید یا ارعاب، خشونت جنسی یا موقعیت‌هایی که زنان در آن‌ها در برابر شریک خود از قدرت و منابع کمتری برخوردارند.

این زن در حالی توسط شوهرش به قتل رسیده است که طفلی نوزاد نیز دارد. پدر مقتول با چشمان اشک‌آلود می‌گوید که از نهادهای حقوق بشری و دولت خواهان رسیدگی جدی در  پرونده قتل دخترم هستم.

علاوه برآن دو قتل ناموسی در ولایت غور در یک ماه اخیر در غرب افغانستان اتفاق افتاده است. بسیاری از قتل‌ها و خشونت‌ها علیه زنان به علت عرف و سنت‌های حاکم در خانواده‌ها و جامعه پوشیده می‌مانند. قتل‌موسی، به قتل یکی از اعضای خانواده، معمولاً یک زن یا دختر، به این دلیل است که مدعی می‌شوند فرد موجب بی‌آبرویی یا شرمساری خانواده شده است. این قتل‌ها غالباً مرتبط با عفت جنسی است و به این گمان است که اعضای زن خانواده مرتکب تخطی شده‌اند. در بسیاری موارد این گونه قتل‌ها رسانه‌ا‌ی نمی‌شوند.

خشونت جنسی

خشونت جنسی هر عمل جنسی است که بر خلاف میل شخص دیگری انجام شود، درصورتی که این شخص رضایت نداده باشد یا نتواند رضایت بدهد زیرا شخص کودک است، دارای ناتوانی ذهنی است، یا در اثر مصرف الکل یا مواد مخدر به شدت مست یا بی‌هوش است.

خشونت جنسی می‌تواند شامل موارد زیر شود:

آزار و اذیت جنسی

آزار و اذیت جنسی موارد متنوعی دارد و رویداد‌های از این دست به‌صورت بی‌شمار همه روزه اتفاق می‌افتند اما هیچ‌گونه اقدام عملی برای برطرفی آن صورت نمی‌گیرد. کمیسیون حقوق بشر و فعالین حقوق بشر فقط در حد یک گزارش اطلاع‌رسانی می‌کنند و بس. آزار و اذیت جنسی شامل تماس بدنی غیرتوافقی مانند گرفتن، نیشگون گرفتن، سیلی زدن یا مالش به گونه‌ای جنسی است. همچنین شامل موارد غیرفیزیکی، مانند متلک گویی، اظهار نظرهای جنسی درباره بدن یا ظاهر فرد، تقاضای محبت‌های جنسی، خیره شدن با ایجاد وسوسه جنسی، مزاحمت با تعقیب و نمایش دادن اندام های جنسی فرد است.

تجاوز جنسی

آمار تجاوز جنسی بر زنان به رغم پنهان ماندن بسیاری از آنان هنوز هم در صدر جدول قرار دارد و مطابق به تعریفی که از تجاوز جنسی ارایه شده است به اعمال و حرکات ذیل تجاوز جنسی گفته می‌شود. هرگونه نفوذ بدون رضایت به مهبل (vaginal)، مقعد یا دهان شخص دیگر به وسیله هر قسمت بدن یا جسم است. این عمل می‌تواند توسط هر شخص آشنا یا ناآشنا برای بازمانده، در طول ازدواج و روابط، همچنین در هنگام مخاصمات مسلحانه باشد.

تجاوز جنسی اصلاحی

متاسفانه تجاوز جنسی اصلاحی نوعی تجاوز به عنف است که این مورد هم در جامعه دیده شده است و بر اساس گرایش جنسی یا هویت جنسیتی قربانی انجام شده است. هدف این است که قربانی را مجبور به انطباق با ناهمجنس‌خواهی (heterosexuality) یا هویت جنسیتی غالب کند.

فرهنگ تجاوز

فرهنگ تجاوز محیط اجتماعی است که اجازه می‌دهد خشونت جنسی عادی و موجه شود. این مسئله ریشه در مردسالاری دارد و نابرابری‌های مداوم جنسیتی و سوگیری‌ها در مورد جنسیت و گرایش جنسی به آن دامن می‌زنند.

راه‌های اساسی مبارزه با تجاوز جنسی بر زنان تربیت سالم کودکان در خانوادها، ایجاد فضای امن برای زنان و دختران زمانی ممکن می‌شود که جامعه اصلاح شود و در ضمن حاکمیت قانون روی کار بیاید و نهادهای حقوق بشری و فعالین حقوق بشر در این عرصه جدی کار کنند و بیدار باشند.