خشونت علیه زنان و دختران چیست؟

امیرمحمد احساس، تحلیلگر و فعال حقوق بشر

شرایط ناشی از همه گیری از جمله قرنطینه، کاهش تحرک، افزایش انزوا، فشار روانی و ناپایداری اقتصادی – منجر به جهش نگران‌کننده‌ای در خشونت خانگی شده و زنان و دختران را بیش از پیش در معرض انواع دیگر خشونت‌ها، از ازدواج کودکان  گرفته تا آزار و اذیت جنسی در اینترنت قرار داده است.
سوال‌های متداول حاضر مروری اجمالی بر انواع خشونت‌ها، به همراه سایر اصطلاحات متداول است که هر کنشگر برابری جنسیتی باید در مجموعه عبارات و واژگان خود داشته باشد.

خشونت مبتنی بر جنسیت
خشونت مبتنی بر جنسیت (GBV) به اعمال زیانباری گفته می‌شود که متوجه شخص یا گروهی از افراد، بر اساس جنسیت آن ها، شود. این امر ریشه در نابرابری جنسیتی، سواستفاده از قدرت و معیارهای اجتماعی آسیب رسان دارد. اصطلاح آن در درجه اول برای تأکید بر این واقعیت است که نابرابری ساختاری و مبتنی بر جنسیت در قدرت، زنان و دختران را در معرض خطر انواع خشونت قرار می‌دهد. در حالی که زنان و دختران به طور نامتناسبی از خشونت مبتنی بر جنسیت رنج می‌برند، مردان و پسران نیز می‌توانند هدف این نوع خشونت قرار گیرند.

خشونت علیه زنان و دختران
خشونت علیه زنان و دختران به عنوان هر نوع خشونت مبتنی بر جنسیت تعریف می‌شود که منجر به آسیب فیزیکی، جنسی یا روحی یا رنج زنان و دختران بشود؛ از جمله تهدید به انجام چنین اعمالی، اجبار یا محروم کردن خودسرانه فردی از آزادی، چه در ملا عام و چه در زندگی شخصی صورت بگیرد. خشونت علیه زنان و دختران مشتمل بر خشونت های جسمی، جنسی و روانی در خانواده یا در جامعه عمومی‌است، و گاهی توسط دولت‌ها مرتکب شده یا از آن چشم پوشی می‌شود.
خشونت مبتنی بر جنسیت که منجر به فشار روحی و روانی زنان شده است تنها در ۲ ماه اخیر ۲۱ مورد به رسانه رسیده است. مردانی با دست‌رسی به حریم خصوصی زنان و فیلم و عکس‌های شخصی، آنها را وادار کردند که برای آن مردان تن بدهند.
این نوع خشونت یکی از رایج‌ترین نقض حقوق بشر در افغانستان در سال‌های پسین است که بازمانده‌های بی‌شماری وجود دارند.

بازمانده از خشونت
واژه بازمانده از خشونت به هر شخصی که خشونت جنسی یا مبتنی بر جنسیت را تجربه کرده باشد گفته می‌شود. این واژه با اینکه معنی مشابهی با «قربانی» دارد، اما عموما بر آن ترجیح داده می‌شود زیرا بر تاب آوری دلالت می‌کند.
بازماندگان خشونت یا همان قربانی‌های خشونت در افغانستان بیشتر از هر جامعه بوده و این موارد نقض بشر به اشکال مختلف اعمال شده است. بازمانده‌های خشونت به علت سنت‌ها و عرف‌های حاکم در جامعه در بسیاری موارد نتوانستند صدای شان را بلند و یا این واقعات گزارش دهند.
تنها ۶ مورد از خشونت مبتنی بر جنسیت در یک ماه اخیر در شهر هرات رسانه‌ای شده است و عمدا آزار جسمی، روانی، اقتصادی و حذف زنان از برخی‌ سمت‌های حکومتی بوده است که علت را جنسیت دانسته اند.

رضایت
رضایت توافقی بین طرفین برای انجام فعالیت جنسی یا عقد ازدواج است. رضایت باید آزادانه و فعالانه داده شود و توسط فردی که تحت تأثیر مواد مخدر یا الکل است یا فردی که زیر سن قانونی باشد قابل اخذ نیست. رضایت مشخص و معین است، به این معنی که رضایت به یک عمل به معنی رضایت برای سایر اعمال نیست و قابل نقض است، به این معنی که ممکن است در هر زمان لغو شود.
خشونت ناشی از عدم رضایت و یا رضایت پوشالی در جامعه بسیار ریشه عمیق و دیرینه دارد. شواهد زیادی وجود دارد که دختر جوانی بدون رضایت به نکاح مردی درآمده است که تفاوت سنی زیادی در بین شان وجود داشته است. در این رابطه تنها رضایت والدین دختر مطرح بوده و دختر هیچ‌گونه حق انتخاب نداشته است.
در تازه‌ترین مور دختر ۱۲ ساله‌ی به نکاح مرد ۶۰ ساله درآمد و در اثر مداخله‌ فعالین حقوق بشر، پولیس ولایت هرات پا پیش کشید و این پرونده را به نهادهای عدلی راجع کرد.
این یکی از صدها مواردی نکاح اجباری و نبود رضایت و نقض حقوق است که بصورت بسیار پوشیده در جامعه سال‌هاست که اجرا می‌شود.