بررسی موردی حقوق بشر در افغانستان امارتی (۱)

اگر ملت‌ها فقیر یا ثروتمند و حکومت‌ها دیکتاتور یا دموکراتیک باشند، حقوق بشر هیچ مرزی جز انسانیت نمی‌شناسد؛ یعنی حمایت از همه‌ انسان‌ها در همه جا؛ از فقیر‌ترین تا ثروتمندترین، بی‌ثبات‌ترین تا باثبات‌ترین، دیکتاتور‌ترین تا دموکرات‌ترین کشورها در همه حالات، حقوق بشر لازم‌الرعایت است و فعالان حقوق بشر برای ترویج و حمایت از حقوق بشر برای رسیدن به وضعیت بهتر و انسانی‌تر می‌کوشند.

امیرمحمد احساس، فعال قوق بشر

برخی منابع تایید می‌کنند که طالبان در نشست ناروی از پذیرش اعلامیه حقوق بشر سخن گفته‌اند و همواره تاکید کرده‌اند که در قلمرو آنان موارد نقض حقوق بشر وجود ندارد. امیدواریم که این گروه اصول حقوق بشر را پذیرفته باشد و برای حفظ و تطبیق آن گام‌های عملی برداشته شود.

بررسی موردی و تطبیقی وضعیت حقوق بشر با توجه با اصل «حق حیات» تحت حاکمیت طالبان

حق حیات: هر انسان حق دارد زنده بماند و زندگی کند، جریان حاکم در قلمرو تحت حاکمیتش مسئولیت رعایت حقوق بشر و حفاظت از حیات افراد را عهده‌دار است. آیا امارت اسلامی باتوجه به این اصل توانسته است مسئولیت‌های خود را ادا کند یا خود ناقض حقوق بشر بوده است؟

امارت اسلامی چه اقداماتی در راستای حفظ حقوق بشر کرده است؟

در اوایل جنوری یک معلم هزاره‌تبار در ولسوالی دره‌صوف بالای ولایت سمنگان، هدف تیراندازی افراد امارت اسلامی قرار گرفت و مقامات امارت درباره چگونگی و چرایی کشته شدن وی چیزی نگفته است و حتی تلاش کردند از پخش و نشر این خبر نیز جلوگیری کنند. همزمان با آن، پزشکی در ولایت هرات در یکی از ایست‌های بازرسی سربازان امارت اسلامی کشته شد.

افزون برآن، افرد امارت اسلامی دختر جوان هزاره‌تبار را در ۱۴ جنوری هنگام بازگشت از یک محفل عروسی در غرب کابل تیرباران کردند. کشته شدن این خانم در غرب کابل مصداق عینی جنایت و نقض آشکار حقوق بشر است. در پیوند با این رویداد گردهمایی‌های اعتراضی در ولایت‌های مختلف توسط زن‌ها شکل گرفت. والدین وی خواستار مجازات قاتل دخترشا شدند، باوجود وعده مقامات امارت اسلامی تاکنون هیچ خبری در این راستا منتشر نشده است.

سخنگوی طالبان به خبرگزاری دویچه‌وله آلمان تایید کرده است که دختر جوان هزاره‌تبار توسط سربازان این گروه در غرب کابل کشته شده است. این خانم که از یک محفل عروسی برگشته بود در ایست بازرسی امارت اسلامی مورد حمله مسلحانه قرار گرفت.

پسر جوان دیگری در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱ در ولایت پنجشیر ترور شد. در پیوند به آن تظاهرات اعتراضی در ولایت پنجشیر و در برخی نقاط شکل گرفت. این در حالیست که خبرهای تایید نشده از قتل‌های هدفمند و تلاشی خانه به خانه در این ولایت منتشر شده است.

در ۱۸ فوریه، پزشک دیگری در ایست بازرسی امارت اسلامی در مقابل دانشگاه کابل تیرباران شد، خانم این پزشک می‌گوید هنگامی که شوهرم در محل کارش در چهارراهی دهمزنگ در حرکت بود، طالبان او را در ایست بازرسی در نزدیکی دانشگاه کابل کشته‌اند.

 در ادامه سلب حیات و نقض حقوق بشر، این‌بار در ۱۹ فوریه، خانم دیگری در ولایت قندهار هدف تیراندازی سربازان طالبان قرار گرفت. خانواده مقتول و شماری از ساکنان این ولایت با حمل جسد این خانم در ولایت قندهار به اعتراض پرداختند و خواهان تسلیم‌دهی قاتل شدند. بستگان مقتول می‌گویند این خانم هنگامی که در یک ریکشا سوار بود، هدف تیراندازی قرار گرفت.

 در تازه‌ترین مورد، روز یک‌شنبه ۲۰ فوریه ۲۰۲۲، دو جوان هزاره‌تبار به نام‌های محمد و عوض، باشندگان ولسوالی دره‌صوف بالای ولایت سمنگان توسط افراد امارت اسلامی تیرباران شدند و برادر خردسال این دو جوان براثر دیدن این فاجعه دچار شوک عصبی شده  و به کوما رفته است. امارت اسلامی درباره ترور این دو جوان چیزی نگفته است؛ اما منابع محلی تایید می‌کنند که این دو جوان توسط طالبان کشته شدند و دلیل آن را عضویت برادر بزرگ کشته‌شدگان در صفوف نیروهای امنیتی دولت پیشین گفته‌اند.

همزمان با آن شخصی به نام حاجی خالد، باشنده ناحیه دهم شهر مزارشریف توسط مردان مسلح کشته شد. حاجی خالد قبلاً دو ماه در بند طالبان بود و پس از رهایی در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲، به گونه مرموز ترور شده است.

تا به این‌جا چنین نتیجه‌گیری می‌شود که یکی از مهم‌ترین اصول حقوق بشر که حفظ حیات و جان انسان است، رعایت نشده و تحت حاکمیت امارت اسلامی حیات انسان‌ها در امان نبوده است.