بررسی روند انتقال افراد در معرض خطر و چالش‌ها

چندی قبل سازمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرده بود که ۲۸۰۰۰ ایمیل برای درخواست پناهندگی دریافت کرده‌ است که همه خود را گزارشگر و روزنامه‌نگار معرفی کرده‌اند.

هزاران تن در کمپ‌های ابوظبی و قطر زیرعنوان افراد آسیب‌پذیر برده شدند و تعدادی از آنان براثر بی‌سرنوشتی در این کمپ‌ها دچار آسیب‌های روحی و روانی شده‌اند و برهمین اساس شاهد شکل‌گیری تجمعات اعتراضی توسط این افراد بودیم.

فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار کیست و چه می‌کند؟ تعریف کار حقوق بشر و کار روزنامه‌نگاری چیست؟ چرا و چطور افراد زیادی بااستفاده از این عنوان سوء‌استفاده کردند و خود را به جای اشخاص آسیب‌پذیر و در معرض خطر جا زدند؟

حقوق بشر هیچ مرزی جز انسانیت نمی‌شناسد؛ یعنی حمایت از همه انسان‌ها در همه جا؛ از فقیر‌ترین تا غنی‌ترین، بی‌ثبات‌ترین تا امن‌ترین، دیکتاتور‌ترین تا دموکرات‌ترین کشورها در همه‌ حالات، حقوق بشر لازم‌الرعایه است و فعالان حقوق بشر برای ترویج و حمایت از حقوق بشر برای رسیدن به وضعیت بهتر و انسانی‌تر می‌کوشند.

فعال حقوق بشر، دیدبان جامعه در کنار مردم است و برای رعایت و تامین حقوق انسان در جامعه تلاش و با شناسایی موارد نقض حقوق بشر و ارایه گزارشات، وظیفه رعایت آن را به حکومت یادآوری می‌کند و بادیدن آنچه که حاوی نقض حقوق بشر است و با مقایسه  قوانین داخلی با اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌ها، کنوانسیون‌ها رفتار حکومت را در آن عمل خاص نقد می‌کند.

از طرف دیگر فعال حقوق بشر به کسی گفته می‌شود که با مبارزه صلح‌آمیز در تلاش احقاق حقوق انسان‌ها بدون در نظرداشت جنسیت، نژاد، مذهب، منطقه و عقیده کسی است؛ اما روزنامه‌نگار یا ژورنالیست به کسی گفته می‌شود که پس از گذراندن دوره‌‌های آموزش تخصصی و با توجه به مسئولیت اجتماعی، وظیفه به دست آوردن، آماده‌سازی و انتقال خبر را از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون و سایر خبرگزاری‌ها به عموم مردم دارد. بنابر تعریفی دیگر افرادی که در روزنامه‌ها در زمینه‌های سر‌دبیری، مجریان، عکاسی، گزارشگری، مجله، طراح صفحه و گرافیست و…مشغول به کار هستند را روزنامه‌نگار می‌نامند. این در حالیست که افراد زیرعنوان ژورنالیست در مکان امن انتقال داده شدند که با هیچ یک از معیارهای فوق برابری نمی‌کند.

گزارش‌های منتشر شده در نشریه‌هایی چون خبرگزاری رها، روزنامه هشت صبح و اعلامیه‌های خبرنگاران نشان می‌دهد که افراد زیادی زیر عنوان فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار با جعل اسناد و ارایه پروفایل جعلی با همکاری مالکان برخی از رسانه‌ها و افراد سودجو به خارج از افغانستان انتقال داده شدند. در حالی که افراد واقعاً آسیب‌پذیر و در معرض خطر برجا گذاشته شدند. در واقع جفا و خیانت بزرگ و نابخشیدنی برای فعالین واقعی حقوق بشر و روزنامه‌نگاران روا داشتند.

منابع آگاه از کمپ‌های ابوظبی و قطر به خبرگزاری شانا تایید می‌کنند که اعتراض شمار زیای از افراد در این کمپ‌ها بی‌مورد و بی‌اساس است و تعداد زیادی از آنان با جعل اسناد خود را تا به این‌جا رسانده‌اند.

منابعی که نخواستند نامشان فاش شود، گفتند: افرادی در شماری از رسانه‌ها حضور دارند که با گرفتن پول و جعل اسناد شمار زیادی را در این کمپ‌ها فرستاده‌اند. مدارک از ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دالر برای این افراد به فروش رسیده است.

منبع دیگر که از ذکر نامش خود‌داری کرد، به خبرگزاری شانا نیوز گفت: از مجموع ۱۷۰ تن که زیرعنوان مدافع حقوق بشر به کانادا منتقل شدند، ۲۱ تن آن‌ها هیچ‌گونه پیشینه کار حقوق بشری ندارد اما با ساختن پروفایل جعلی خود را تا به اینجا رسانده‌اند.

این درحالیست که شماری از کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده امریکا تایید کرده است که در جریان عملیات تخلیه نظامی از کابل، افرادی که هیچ پیوندی با کشورشان نداشته به امریکا برده شده‌اند.

در شماری از شبکه‌های اجتماعی افغانستان از جمله در گروهی موسوم به «اعلانات پُل سرخ» و گروهی دیگری موسوم به «درخواست‌‌کنندگان اس‌آی‌وی» که توسط افراد منفعت‌‌طلب و فریبکار ایجاد شده‌اند، مرتب اعلامیه‌هایی منتشر می‌شود که تهیه اسناد مدافع حقوق بشر و روزنگار در بدل پول پذیرفته می‌شود.

خبرنگاران، فعالین حقوق بشر و سایر گروه‌های در معرض خطر که تاکنون در کشور به‌سر می‌برند و افرادی که توانستند خود را از کشور خارج کنند، در داخل و خارج از افغانستان در شرایط دشوار اقتصادی و معیشتی بسر می‌برند، بناً از کشورهایی که این فرصت را فراهم کردند، توقع می‌رود که روند انتقال این افراد را سرعت دهند.

این در حالیست که سازمان دیدبان حقوق بشر کانادا در ماه عقرب از دولت کانادا نیز خواسته بود که روند انتقال مدافعین حقوق بشر را تسریع بخشند؛ اما این روند تاکنون بسیار به کندی به پیش می‌رود.

از کشورها و سازمان‌های حمایت‌کننده فعالین حقوق بشر و خبرنگاران، انتظار می‌رود تا در شناسایی افراد دقت بیشتر کنند تا بیش از این شاهد تضییع حقوق اشخاص و گروه‌های آسیب‌پذیر نباشیم.

• امیرمحمد احساس