وداع با صدای شاهنامه؛

محمدیونس طغیان ساکایی درگذشت

محمدیونس طغیان ساکایی، نویسنده، شاهنامه‌پژوه و استاد پیشین دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل، بامداد شنبه ۱۲ میزان ۱۴۰۴ در بیمارستان استنفورد ایالت کالیفرنیا، در پی ابتلا به سرطان کبد چشم از جهان فرو بست. او از چهره‌های برجسته ادبیات حماسی افغانستان بود که آثارش در حوزه فردوسی‌پژوهی و تاریخ ادبیات فارسی، جایگاه ویژه‌ای در محافل علمی و دانشگاهی داشت.

ساکایی در سال ۱۳۳۵ در اندراب ولایت بغلان به دنیا آمد و از خانواده‌ای فرهنگی و اهل قلم برخاست. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش گذراند و سپس وارد دانشگاه کابل شد. او دکترای ادبیات فارسی را از دانشگاه دولتی تاجیکستان دریافت کرد و بیش از سه دهه در دانشگاه کابل به تدریس پرداخت.

پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در سال ۱۴۰۰، همراه با خانواده‌اش کشور را ترک کرد و در ایالت کالیفرنیا اقامت گزید. فرزندان او نیز در حوزه‌های علمی و فرهنگی فعال‌اند و تا پایان عمر در کنار او زندگی می‌کردند.

طغیان ساکایی در سال‌های پایانی عمر با بیماری سرطان دست‌وپنجه نرم می‌کرد. نخستین نشانه‌ها در ناحیه گوش ظاهر شد و پس از جراحی، علائم بیماری به کبد گسترش یافت. به گفته یکی از اعضای خانواده‌اش، پس از تشخیص نهایی، دیگر فرصت چندانی برای درمان باقی نمانده بود. با این حال، او تا واپسین روزهای زندگی به نوشتن و ارتباط با جامعه ادبی افغانستان ادامه داد.

از جمله آثار برجسته او می‌توان به «نظم در دری»، «در شناخت فردوسی و شاهنامه»، «تاریخ ادبیات در سده‌های هفتم و هشتم هجری»، «تاریخ ادبیات در سده‌های نهم و دهم هجری»، «متون تاریخی برای دوره کارشناسی ارشد» و «خانواده‌های گودرز و پیران در شاهنامه» اشاره کرد. آخرین کتاب او با عنوان «شهر رویاهای من کابل» نگاهی شاعرانه و نوستالژیک به زادگاهش داشت؛ شهری که در ذهن او همچنان با رؤیا و خاطره زنده بود.

با درگذشت طغیان ساکایی، جامعه فرهنگی افغانستان یکی از صداهای ماندگار خود را از دست داد؛ صدایی که شاهنامه را نه فقط روایت اسطوره‌ها، بلکه آینه‌ای از هویت تاریخی و فرهنگی یک ملت می‌دانست. میراث او در میان شاگردان، کتاب‌ها و خاطرات دانشگاه کابل باقی خواهد ماند؛ همچون پژواکی از فردوسی در روزگار ما.